Hipokratist Sağlık Ansiklopedisi
Hasta Hakları Yönetmeliği; temel insan haklarının sağlık hizmetleri sahasındaki yansıması için 01 Ağurtos 1998 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Sağlık hizmeti verilen tüm kurum ve kuruluşlarda hukuki metinlerde kabul edilen hasta haklarını göstermek amacıyla hazırlanan Yönetmelik; insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin hasta haklarından faydalanabilmesi, hak ihlallerinden korunabilmesi ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair usül ve esasları düzenlemek amacı ile hazırlanmıştır.
Yönetmelik, sağlık hizmeti verilen tüm kurum ve kuruluşlarında; her kademede, unvanda ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakkını haiz olan tüm fertleri kapsamaktadır.
Hasta Hakları Yönetmeliği; 7 Mayıs 1987 tarihli Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu ve 10 Temmuz 2018 tarihli 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin ilgili maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Temel Hasta Hakları İlkeleri
Sağlık hizmetlerinin sunulmasında Hasta Hakları Yönetmeliği İlkeleri doğrultusunda; bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde yaşama hakkının, temel insan hakkı olduğu, hizmetin her safhasında daima göz önünde bulundurulmaktadır. Herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkını haiz olduğu ve hiçbir merci veya kimsenin bu hakkı ortadan kaldırmak yetkisinin olmadığı bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulmalıdır.
Sağlık hizmetleri, herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde planlanıp düzenlenmesinin yanı sıra Yönetmelik ilkelerinde belirtilen; sağlık hizmetinin verilmesinde, hastaların ırk, dil, din-mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, ekonomik ve sosyal durumları ile sair farklılıklar dikkate alınamaz.
Özellikle tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı haller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamaz. Ayrıca kişi, rızası ve Sağlık Bakanlığı‘nın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara tabi tutulamaz. Kanunla müsaade edilen haller ile tıbbi zorunluluklar dışında; hastaların özel hayatının ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.
Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma
Adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlıklı yaşamanın teşvik edilmesiyle koruyucu sağlık hizmetleri dahil olmak üzere; hasta, sağlık hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun olarak faydalanma hakkına sahiptir. Sağlık hizmeti veren tüm kurum ve kuruluşlarıyla, sağlık hizmetinde görev alan personel belirtilen haklar doğrultusunda; adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme yükümlülüklerini içermektedir.
Sağlık hizmetlerinden nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi isteyebilen hasta; sağlık kuruluşundan hizmet ve imkanların hangi şartlarda faydalanılabileceği ve faydalanma usulüne öğrenme haklarına sahiptir.
Bilgi İsteme
Hastayı bilgilendirmek için yeterli teknik donanımı haiz birimi oluşturmak zorunda olan tüm sağlık kurum ve kuruluşları; hastaya kesin – yeterli bilgi verebilecek nitelik ve/veya ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek zorundadır. Hastanın ihtiyacı olan birimlere kolayca ulaşabilmesini temin eden sağlık kuruluşları; uygun yerlerde bilgilendirici tabela, broşür ve/veya işaretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundadır.
Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme
Mevzuatın öngördüğü usül ve şartlara uyulmak kaydı ile; hasta, sağlık kurum ve kuruluşunu seçme ve verilen sağlık hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir. Bununla birlikte, mevzuat ile belirlenmiş sevk sistemine uygun olmak şartı ile hasta sağlık kuruluşunu değiştirebilmektedir. Ancak, sağlık kuruluşunun değiştirilmesinin hayati tehlikeye yol açıp açmayacağı hususunda hastanın tabip tarafından aydınlatılması gerekmektedir. Böylelikle, hayati tehlike bakımından sağlık kuruluşunun değiştirilmesinde tıbben sakınca görülmemesi esas olarak belirlenmiştir.
Bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olup; acil vak’alar dışında, mevzuatın öngördüğü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkını kendileri karşılamaktadır.
Hastaların sağlık kuruluşlarında kalmasında tıbben fayda bulunmayan veya bir başka sağlık kuruluşuna nakli gerekli hallerde; durum hastaya veya 15 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kişilere açıklanmaktadır. Nakilden önce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya tıbben uygun görülen; sağlık kuruluşu, sevkeden kuruluş veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilmektedir. Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esastır.
Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme
Hastaların talebi halinde; sağlık hizmeti verecek – veren tabiplerin ve diğer personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında bilgi verilmektedir.
Mevzuat ile belirlenmiş usullere uyulmak şartı ile hastanın; sağlık hizmeti verecek olan personeli seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi değiştirme ve başka tabiplerin konsültasyonunu isteme hakkı bulunmaktadır.
Personeli seçme, tabibi değiştirme ve konsültasyon isteme hakları kullanıldığında; mevzuat ile belirlenen ücret farkı, bu hakları kullanan hasta tarafından karşılanmaktadır.
Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme
Sağlık kuruluşunun hizmet verme imkanlarının yetersiz – sınırlı olması nedeniyle sağlık hizmeti talebi zamanında karşılanamayan hallerde; hastaların, öncelik hakkının tıbbi kriterlere dayalı ve objektif olarak belirlenmesini isteme hakkı bulunmaktadır.
Acil ve adli vak’alar ile yaşlılar – engelliler hakkında öncelik sırasının belirlenmesinde ilgili mevzuat hükümleri uygulanmaktadır.
Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım
Modern tıbbi bilgi ve ek olarak teknolojinin gereklerine uygun olarak; hasta, teşhisin konulması, tedavinin yapılması veya bakımını isteme hakkına sahiptir.
Tababetin ilke ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı veya aldatıcı mahiyette teşhis ve tedavi yapılamamaktadır.
Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı
Teşhis, tedavi veya korunma maksadı olmaksızın; ölüme, hayati tehlikeye yol açabilecek, vücut bütünlüğünü ihlal edebilecek, akli, bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep edilemez.
Ötenazi Yasağı
Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre ötenazi yasaktır.
Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun; yaşam hakkından vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahil, kimsenin hayatına son verilemez.
Tıbbi Özen Gösterilmesi
Sağlık meslek mensubu, hastanın durumunun gerektirdiği tıbbi özeni gösterir. Hastanın hayatını kurtarmak veya sağlığını korumak mümkün olmadığı takdirde dahi, ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye çalışmak zorundadır.
HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İlkeler
İKİNCİ BÖLÜM
Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Hasta Haklarının Korunması
BEŞİNCİ BÖLÜM
Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası
ALTINCI BÖLÜM
Tıbbi Araştırmalar
YEDİNCİ BÖLÜM
Diğer Haklar
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Sorumluluk ve Hukuki Korunma Yolları
DOKUZUNCU BÖLÜM
Son Hükümler
