Hipokratist Sağlık Ansiklopedisi
Ulusal Tütün Kontrol Programı, tütün ve tütün ürünlerinin kullanımının sağlık, ekonomik ve sosyal açıdan zararlı etkileri konusunda halkın eğitilmesi, bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesini sağlamak amacıyla 2006 yılında Başbakanlık Genelgesi ile yürürlüğe girmiştir.
Tütün tüketiminin sağlık ve ekonomi üzerinde yarattığı olumsuz etkileri bertaraf etmek amacıyla uygulanan tütün kontrol politikalarına dünya genelinde Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü liderliğinde yürütülen çalışmalar ile 1990’lı yıllardan itibaren artırılmıştır. Böylelikle, “Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi – TKÇS” ve “MPOWER” politika paketi önemli rol oynamıştır. Türkiye’de, özellikle 1996 yılında 4207 Sayılı Kanun’un ve 2004 yılında TKÇS’nin yürürlüğe girmesi ile tütün kontrol politikalarındaki artışı beraberinde getirmiştir.
Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi, Türkiye tarafından uygun bulunmasının ardından 28 Nisan 2004 tarihinde imzalanması ile 25 Kasım 2004 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye’de TKÇS doğrultusunda, Başkanlığını Sağlık Bakanlığının yaptığı, Eylem Planının izlenmesi, sonuçlarının değerlendirilmesi, gerektiğinde değiştirilmesi ve güncellenmesi ile ihtiyaç duyulması halinde yeni strateji, program ve eylem planları hazırlanarak onaylanması ve uygulamaya konulması görevlerini yürütmek üzere, “Ulusal Tütün Kontrolü Koordinasyon Komitesi”nin kurulması sonrasında “Ulusal Tütün Kontrolü Programı” hazırlanmıştır. Böylece, 2006 yılında Başbakanlık Genelgesi olarak yayınlanan ve 2008-2012 dönemini kapsayan “Ulusal Tütün Kontrolü Programı ve Eylem Planı” oluşturulmuştur.
Ayrıca genelge kapsamında, komite çalışmalarında aldığı kararlar ile Program ve Eylem Planının uygulanmasında ihtiyaç duyduğu her türlü katkı ve desteğin; tüm bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilmesi ve bu kapsamda kurumlarca üstlenilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesi belirtilmiştir.
Programı ve Eylem Planı
Ulusal Tütün Kontrolü Programı ve Eylem Planı, T.C. Sağlık Bakanlığı Tütün ve Diğer Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Daire Başkanlığı tarafından 10 temel başlıktan oluşturulmuştur.
- Tütün tüketiminin sağlık üzerinde yarattığı olumsuz etkiler hakkında toplumun bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi
- Sigara tüketiminin bırakılmasının sağlanması
- Fiyat ve vergilendirmenin artırılması
- Bireylerin tütün tüketiminden pasif etkileniminin önlenmesi
- Tütün ürünleri ile ilgili reklam, promosyon ve sponsorluğun yasaklanması
- Tütün ürünlerinin kontrolü ve tüketicinin bilgilendirilmesi
- Tütün ürünlerinin yasa dışı ticaretinin engellenmesi
- Gençlerin tütün ürünlerine ulaşabilirliğinin engellenmesi
- Tütün üretiminin azaltılması ve alternatif politikaların üretilmesi
- Tütün tüketimi ve kontrol yöntemlerinin izlenmesi ve değerlendirilmesi
Daha sonraki yıllarda hazırlanan, “2015-2018 Ulusal Tütün Kontrol Programı Eylem Planı” ve “2018-2023 Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı”nda da temel başlıklar yer almaktadır.
Kaynak & Referans
Kaynak & Referans
- Politik Ekonomik Kuram “Türkiye’de Tütün Kontrol Politikaları ve Tütün Tüketimi Üzerine Bir Değerlendirme”, Saraçoğlu S., Öztürk F. (2020), https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1168664
- Ulusal Tütün Kontrol Programı: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/10/20061007-8.htm
- Ulusal Tütün Kontrol Programı ve Eylem Planı (2015-2018: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/420,ulusal-tutun-kontrol-programi-eylem-planipdf.pdf?0
- Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2018-2023: https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/41034/0/tutunkontrolustratejibelgesiveeylemplanipdf.pdf
