Klemp

Klemp; cerrahi girişimlerde organların ya da kan damarlarının kesilen uçlarını geçici olarak sıkıştırarak tutmaya yarayan cerrahi el aletidir.

Klemp terimi, Orta İngilizce, “clamp” Orta Hollandaca’da muhtemelen “klamp – kilit“, “klampen – yapışan” “clamm – istiridye“den geldiği tahmin edilmektedir.

İlk penset örnekleri M.Ö 3000 yıllarında Sümer topraklarında Ur – Antik Kent kalıntılarında rastlanmıştır. Kanayan bir damarı bir aletle bağlamadan önce bağlama kavramı genellikle Bergamalı Galen‘e atfedilmektedir. Kanamanın pensle durdurulması Endülüslü Ebu’l-Kasım el-Zehravi tarafından Kitab al – Tasrif cerrahi kitabında tarif edilmiştir.

16. yüzyılda Fransız berber-cerrah Ambroise Paré tarafından modern hemostatın yeniden keşfedilmesi ile birlikte “bec de corbeau – karga gagası” adını verdiği bir bağ ile sabitlemeden önce kanayan bir damarı kelepçelemiştir.

İlk Klemp

Pens kullanımının yaygınlaşmasını sağlayan Fransız cerrah Jules-Émile Péan; 1860 yılında pens arasına dişli yerleştirerek ilk klempi kullanmıştır. Dr. Jules-Émile Péan tarafından halka açık olarak gerçekleştirilen ameliyatlara katılan Fransız ressam Henri de Toulouse-Lautrec; bir hastanın ağzı açılarak klempi ağzının içine yerleştirirken Dr. Pean‘in hastaya konsantrasyon sağlamış yakın görünümü ile bir cerrahi prosedürü fırça çalışmasıyla resmetmiştir. Resim ABD’nin Massachusetts eyaletine bağlı Berkshire ilçesinde bulunan Williamstown kasabasında bulunan Clark Sanat Enstitüsünde sergilenmektedir. Henri de Toulouse-Lautrec tarafından “Dr. Pean’in Operasyonu” adlı resim çalışması Clark Sanat Enstitüsünün clarkart.edu adlı internet sitesinin arşivlerinden sağlanmıştır.

“Pean Klempi“nin yaygın olarak kullanılmasının ardından 19. yüzyılın sonlarında Amerikalı cerrah William Stewart Halsted, Polonyalı cerrah Jan Mikulicz-Radecki çok sayıda küçük düz ya da eğri kullanılan genel cerrahiye sahip bir kilitleme kavrama ile 3-5 dişli çarkın basınçlı sıkıştırması ile dokuya saygılı narin “Mosquito Klempleri” geliştirerek klemplerin gelişmesine katkı sağlamıştırlar.

Doktor ve Mucitlerin Klempleri İcadı

Amerikalı kalp cerrahı Michael DeBakey‘in değişik uzunluk ve açılarda olabilen “DeBakey Vasküler Klempi” veya “Kros Klempi” olarak da adlandırılmaktadır. “DeBakey Atravmatik Klemp” ve “DeBakey Gemini Diseksiyon Klemp” tasarladığı klempler arasında yer almaktadır. Ambroise Paré tarafından modern hemostatın yeniden tanımlanmasıyla damarları klemplemek veya dikişleri açmak için kullanılan ağızları düz veya eğri olabilmektedir. “Mosquito” veya “Baby Mosqouito Klempi” adı verilen küçük damarları klemplemek için kullanılmaktadır.

Amerikalı jinekolog Howard Atwood Kelly; kan akışını kontrol etmek daha büyük damar ve dokuları klemplemek için günümüzde de “Kelly Klempi” yaygın ve en iyi bilinen cerrahi aletler arasında olup, benzer görünüme sahip uzun tırtıklı olanlar “Rocherter Pean Klempi” olarak bilinmektedir.

Amerikalı subay ve beyin cerrahı Alfred Washington Adson; iki adet kapalı parmak halkası ile birlikte derin yerleşimli damarları klemplemede “Adson Klempi” ve “Baby-Adson Vasküler Klemp” kullanmıştır. Alman cerrah Friedrich Trendelenburg; 1908 yılında pulmoner arter embolisinin operatif tedavisini gerçekleştirdiği sırada “Oklüzyon Klempi” adını verdiği klempi geliştirmiş ve daha sonraları 1927 yılında AW Meyer firması geliştirmiş ve 1950 yılında Amerikalı cerrah Victor Paul Satinsky, kalp cerrahisi sırasında vasküler kontrolü sağlamak için “Satinsky Klempi” adını verdiği klempi geliştirmiştir.

Farklı uzunluklarda periferik damarlar için “Satinsky Vasküler Klemp” olarak adlandırılmakta olup; çeşitli boy ve uzunlukta genelde büyük damarlarda ise “Cooley Vasküler Klemp” olarak adlandırılmıştır. Koroner damar ve greftlerin klemplenmesinde “Dietrich Metal Buldog Klemp” adı da verilen “Vasküler Metal Buldog Klemp” kullanılmaktadır. Avusturyalı jinekolog Ernst Wertheim; parametrial doku ve vajinanın yanı sıra PVC tüp ve drenlerin kleplenmesinde uzun, kavisli olarak “Wertheim Klemp” adını taşıyan cerrahi alet icat etmiştir.

Halkaların biri açık olan türlerine “Tonsil Hemostat“, diğer isimleri ise “Burlisher Tonsil Klemp” ve “Schnidt Tonsil Klemp” adı verilemiştir. Ulaşılması güç olan damarlara klemp, sütür ve benzer olan başka materyallerin konması için “Dik Açılı Klemp” günlük kullanımda “Right Angle” veya “Mixter” olarak adlandırılmıştır. Aorta uygulanan “side biting uygulaması” ile kullanılan “Tanjensiyel Klemp” olarak adlandırılan değişik büyüklükleri bulunan klemplerdir. Kardiyopulmoner bypass hattını klemplemek dişsiz düz yüzeyli “Tubing Klempi” adlandırılmıştır.

Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü

Tiroid cerrahisi, patoloji ve fizyoloji üzerine yaptığı çalışmalar nedeniyle 1909 yılında Nobel Fizyoloji – Tıp Ödülü kazanan İsviçreli doktor ve tıbbi araştırmacı Emil Theodor Kocher tarafından ağır dokuları tutmak için uçları düz veya eğri olabilen “Kocher Klempi” adını verdiği klemp “Ochsner Klempi” ve “Mikulicz Klempi” olarak da isimlendirilmektedir. Aort, vena kava gibi derin damarların etrafını dönebilmek için “Semb Klempi” olarak adlandırılan klempler geliştirilmiştir.

ABD’nin Oklahoma Eyaletinde trans erkekler için falloplasti yöntemine öncülük eden ve cinsiyet değiştirme ameliyatları ile ünlenen plastik cerrah David William Foerster; yuvarlak delikli sünger kıskaç veya sünger çubuk olarak da bilinen “Foerster Klempi” adını verdiği Klemp; göğüs cerrahisinde atravmatik olarak akciğer dokusunu tutma, doku diseksiyonu, çene cerrahisinde sünger tutarken ameliyat bölgesinden sıvıyı çıkarmak ve kanama bölgelerinde basınç uygulamalarında kullanılmaktadır.