Hipokratist Sağlık Ansiklopedisi
Ebu’l Kasım El-Zehravi; İspanya’nın Endülüs eyaleti Córdoba şehrinde 936-1013 yılları arasında yaşamış hekim, cerrah, kimyager ve mucit bilim insanıdır. Orta Çağ İslam dünyasının önde gelen bilim insanlarından biri olan El-Zehravi, modern cerrahinin babası olarak anılmaktadır. Batı’da Abulcasis olarak bilinmekte olap, tam adı Ebu’l Kasım Halef ibn Abbas ez-Zehravi‘dir.
Endülüs Emevi halifelerinden III. Abdurrahman, sonra yerine geçen II. El-Hakem dönemlerinde saray hekimi olarak çalışmıştır. Tıp ve cerrahiyi birleştirerek tıp biliminin öncüsü olarak anılan El-Zehravi, icat ettiği cerrahi aletlerle farklı metodlar ile cerrahi yaklaşımlar yapmıştır. Zehrâvî, tıbbın çeşitli dalları ile birlikte daha çok cerrah özelliğiyle tanınmıştır.
Yaraların dikilmesinde kullanılan, hayvan bağırsağından üretilen ve vücudun tek tepki vermediği iplik olan katgüt‘ü keşfetmiştir. Bununla birlikte mesane ve böbrek taşlarını ameliyatla çıkarma metodunu bulmuştur. Ebu’l Kasım El-Zehravi, aynı zamanda ilk defa eklem iltihaplarının tedavisini gerçekleştirmiştir. Akciğer iltihaplanmaları üzerine göğsü yarıp dağlama yoluyla tedavi etmeyi başarmıştır. Ayrıca karaciğer hastalıkları ile ilgili ağız yarası ve şişmelerini tedavi etmiştir. Tıpta, dış gebeliği tanımlayan ilk doktor olmasının yanı sıra, doğum süreçlerinde kullanılan forseps aletini geliştirmiştir. Daha sonra felcin temel nedenleri ile sezaryen ve katarakt ameliyatları için cerrahi aletler geliştirmiştir. Bazı kanser türleri ile hemofilinin genetik olarak geçtiğini fark eden ilk tıp hekimi olarak bilinmektedir. Hemofilinin o günlerde ölümcül bir rahatsızlık olan dış gebeliğin alt türü olan karın hamileliğini tanımlamıştır. Hasta ile pozitif iletişimin önemini ve eşit derecede tedaviye ulaşma hakkı olduğunu vurgulayan ilk hekimdir.
Endülüs Emevîlerinden El Zehravi; özellikle neşter, göz ameliyatı makasları ve kemik testereleri gibi 200’ün üzerinde cerrahi alet modern tıpta kullanılmaktadır. Bu cerrahi aletler arasında cerrahi kanca, neşter, sonda gibi aletlerin nasıl kullanılacağını anlatılmıştır.
Kitab al-Tasrif
El-Zehravi, özellikle tıp dünyasına yaptığı en büyük katkısı, 30 ciltten oluşan Kitab al-Tasrif isimli eseridir. Aynı zamanda eserlerinde tarif ettiği, kullandığı cerrahi alet ve uygulamalar bulunmaktadır. Kitabın ameliyat bölümü daha sonra Latince’ye çevrilerek popülerlik kazanmıştır. Sonrasında beş yüz yıl boyunca Avrupa’da standart ders kitabı haline gelmiştir. Cerrahide hala geliştirilmiş tipleri olan ve kullanılan kendi geliştirdiği cerrahi aletleri tanıtmıştır. 17. yüzyıla kadar cerrahide tartışılmaz bir biçimde en önemli otoriteydi ve modern tıbba öncülük etmiştir.
El-Zehravi; cerrahi aletlerini ilk defa sterilize eden, koter kullanımının yararları ile zararlarını ilk belirten kişidir. Gerçekleştirdiği cerrahi operasyonlar ve geliştirdiği ameliyat teknikleri ile günümüzde de cerrahi tekniğin seviyesini temsil etmektedir.
