Hipokratist Sağlık Ansiklopedisi
Sultan II.Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi, Sultan II. Bayezid Külliyesi içindeki Darüşşifa bölümünde yer almaktadır. Külliye ise Fatih Sultan Mehmet‘in oğlu ve sekizinci Osmanlı Padişahı II. Bayezid tarafından yaptırılmıştır. Sultan II. Bayezid‘in Akkirman seferine çıkarken 1484 yılında temelini attığı, yapılar topluluğu 4 yıl kadar kısa bir süre içinde bitirilerek hizmete açılmıştır. Sitenin mimarının Hayrettin olduğuna dair yaygın bir görüş vardır. Ancak bu görüş bugün kesin tarihi belgelerle güçlendirilmemiştir. Bazı araştırmacılar, site mimarının Yakup Şah Bin Sultan Şah olduğunu ileri sürüyorlar.
Yüzyıllar boyunca bu külliyede tıp öğrencileri yetiştirilmiş, hastalara şifa dağıtılmış ve fakir fukara doyurulmuştur. Külliyenin İslam aleminin en saf ve yalın anlatımlı camilerinden biri olarak kabul edilen camisi önemli bir ibadet yeri olmuş, mumhanesinde Edirne‘yi aydınlatıcı mumlar dökülmüş ve tabhanelerinde ise misafirler ağırlanmıştır.
Darüşşifa
Darüşşifa kısmı ise dönemin en önemli sağlık merkezlerinden biridir. Kuruluşunda her türlü hastalara hizmet vermiştir, öyle ki kuruluş vakfiyesinde hastanenin personeli sayılırken 2 cerrah ve 2 göz doktorundan da söz edilir. 1500’lü yıllarda bu mekanlarda göz hastalıklarına dahi bakılmaktaydı.
Daha sonraki yıllarda şifahane, ruh hastalarına yönelik hizmet vermeye başlamış ve hastalar, dönemin tıp bilgi ve ilaçlarının yanı sıra, su sesi, musiki, güzel kokular ve çeşitli meşguliyetlerle tedavi edilmişlerdir.
Uzun yıllar boyunca hastalara şifa dağıtan bu şifahane, 1850’li yıllardan sonra, sadece ruh hastalarının tecrit edildiği bakımsız bir kurum haline gelmiştir. Bina bir yandan bakımsızlıktan, diğer yandan yatağı dolan Tunca Nehri’nin taşkınları sonucu büyük zararlar görmüştür.
1875 yılında Edirne‘yi ziyaret eden Safvet Paşa, külliyeye de uğramış ve buradaki içler acısı durumu görüp, sadrazama rapor etmiştir. Hemen ardından patlayan 1877-78 Osmanlı Rus Savaşı esnasında Edirne işgal edilince, buradaki hastalar İstanbul‘a gönderilmiştir. Bunun üzerine İstanbul‘dan Edirne Valiliği’ne bir emir gönderilerek, İstanbul‘da bu tür hastalar için yer kalmadığı belirtilmiş ve şifahanenin onarılarak tekrar kullanıma açılması istenmiştir. Bunun üzerine 1896 yılında onarım görmüş ve ruh hastalarının tecrit ve tedavilerinde bir süre daha kullanılmıştır. 1910 yılında Alman mimar Cornalius tarafından bir onarımı daha gerçekleştirilmiştir. Hastanenin 1916’lara kadar açık olduğu bilinmektedir.
Külliyenin Trakya Üniversitesi’ne Devri
Külliyenin Trakya Üniversitesi’ne DevriKülliyenin, camii hariç diğer bölümleri Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 1984 yılında Trakya Üniversitesi‘ne devredilmiştir. Bir süre Trakya Üniversitesi Edirne Meslek Yüksekokulu‘nun Restorasyon ve Duvar Süsleme Bölümleri burada eğitim öğretimini sürdürmüştür.
Darüşşifanın, Trakya Üniversitesi bünyesinde Sağlık Müzesi’ne dönüştürülmesi çalışmalarına ise 1993 yılında başlanmış ve Kültür Bakanlığı‘nın 11.04.1997 tarihli onayı ile müze olması resmileşmiştir. Ruh Hastalarını Readaptasyon Derneği‘nin katkılarıyla 30 Haziran 2000 tarihinde de Şifahane kısmı, Psikiyatri Tarihi Bölümü olarak düzenlenmiştir. Tasarım Sanat Yönetmenliğini Türkan Kafadar‘ın yaptığı çalışmalarla bu bölüm tarihine uygun bir şekilde mankenlerle canlandırılmıştır.
Sultan II.Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi ‘nin Darüşşifa‘dan sonra ikinci bölümü olan Tıp Medresesi (Medreset-ül Etıbba) 23 Nisan 2008 tarihinde hizmete girmiştir. Uluslararası Rotary 2420. Bölge Guvarnörlüğü işbirliği ile düzenlenerek hizmete açılan bu bölümde ziyaretçiler 15. yüzyılın tıp eğitiminine bir zaman yolculuğuna çıkarılmaktadır.
Sultan II.Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi 2004 yılında Avrupa Konseyi Avrupa Müze Ödülü’nü kazanmıştır. Bu ödül dünyanın en prestijli müzecilik ödüllerinden biridir. 2005 yılında ise Hırvatistan’ın Dubrovnik kentinde yapılan “Dünya Ödüllü Müzeler Buluşması’nda” en iyi 2. sunum, 2008 yılında ise Almanya‘nın Köln kentinde en iyi sunum Ödülü’nü alarak ülkemizin ve kültürümüzün tanıtımına büyük bir katkı daha sağlamıştır. Sultan II. Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi Avrupa Kültür Mirası Birliği tarafından “Mükemmellik Kulübü’ne” kabul edilmiştir.
Osmanlı Bimarhanesi
Sultan II.Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi ‘nde 500 yıl öncesinin bir “Osmanlı bimarhanesi” canlandırılmıştır. Tedavide, dönemin hekimlik bilgilerinin yanı sıra müziğin, su sesinin, güzel kokuların ve meşguliyetin kullanıldığı bu mekanlar geçmişi zengin bir görsel anlatımla günümüze taşımaktadır.
Sultan II. Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi birinci avluda musikinin güçlü nağmeleri ziyaretçilerini karşılıyor. Müzenin ana mekanı olan “Psikiyatri Tarihi Bölümü” yüzyıllar öncesinin bir müzik terapi ortamında buluyorsunuz. Ortadaki havuzun şadırvanından akan suyun sesi, neyin mistik sesiyle birleşerek ziyaretçilerini bir zaman yolculuğuna çıkarıyor.
Başarılı bir canlandırma ile hastalar, hekimler, hasta bakıcılar, hanende ve sazendeler canlı gibi ziyaretçilerini karşılıyor. Işık ve ses düzeni bu canlandırmayı bütünlüyor.
Edirne’de Tunca Nehri kenarında mimarlık tarihimizin en görkemli yapılarından biri olan Sultan II. Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi son derece başarılı taş işçiliği ile camisi, imareti, tabhanesi, köprüsü, medresesi ve şifahanesi ile ilk bakışta insanın gözünü okşuyor. Yüzün üzerinde irili ufaklı kubbe külliyeye mistik bir görünüm kazandırıyor. Birbirini tamamlayan grafik yapılar zarif bir bütünlük oluşturuyor. Henüz çok genç olmasına rağmen, önemli başarılara imzasını atan, Edirne’nin kültür hayatının önemli merkezlerinden biri haline gelen müze, önümüzdeki dönemlerde, külliyenin diğer bölümlerini de içine alarak daha da büyüyerek farklı bir müzecilik anlayışı ile tarihi değerlerimizi dünyaya tanıtmaya devam edecektir.
