Ord. Prof. Dr. Süreyya Tahsin Aygün

Ord.Prof.Dr.Süreyya Tahsin Aygün, 1895 yılında İstanbul’da doğmuştur. Tuğgeneral Askeri Türk Veteriner Hekim, Bakteriyolog ve Veteriner Hekim Bilim İnsanıdır.

Süreyya Tahsin Aygün, ilk ve orta öğrenimden sonra Haydarpaşa Askeri Veteriner Okuluna girmiştir. Daha sonra 1910-1914 yılları arasında 1. Dünya Savaşına katılan S.Tahsin Aygün; savaşın bitmesinin ardından 1920 yılında eğitimini tamamlamıştır. Askeri Veteriner Okulunu tamamlayan S.Tahsin Aygün; Veteriner Hekim Üsteğmen rütbesiyle orduya katılmıştır. Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara, Etlik’deki Serum ve Aşı Enstitüsü laboratuvarunda uzman ve müdür olarak çalışan Aygün; ilk kuru liyoflize adı verilen sığır vebası başta olmak üzere kimi hastalıklara karşı hazırladığı aşı ve serumlarla hayvanların tedavisine katkıda bulunmuştur. Bunun sonrasında çalışmalarına istinaden 1922 yılında İstiklâl Madalyası verilmiştir.

Veteriner Hekim Aygün, ihtisasını yapmak için 10 Eylül 1924 tarihinde Berlin, Almanya’ya gönderilmiştir. Berlin Devlet Hıfzıssıhha Enstitüsünde bakteriyoloji, bulaşıcı hastalıklar ve viroloji ihtisasını tamamlamıştır. Bunun sonrasında, 1926 yılında Berlin Yüksek Veteriner Okulunda “Pleura Pneumonia Contagiosa” etyoloji konulu doktorasını yapmıştır. Dr. Aygün; Fransa – Paris’te Pasteur Enstitüsü, Almanya – Frankfurt’ta Experimentelle Therapi ve Almanya – Berlin’de Robert Koch Enstitüsü ve Avusturya – Viyana’da Mödling Serum Aşı Enstitüsünde alanındaki gelişmeleri takip etmek amacıyla çalışmalar yapmıştır.

Dr. Süreyya Tahsin Aygün, 22 Ekim 1927 tarihinde Türkiye’ye dönmesi ile Atatürk tarafından Ankara – Etlik Askeri Bakteriyoloji Serum Aşı Enstitüsü Laboratuvar Şefliği ve Müdürlüğüne atanmıştır. Ayrıca eş zamanlı olarak Ziraat Vekaleti Fen Müşavirliği ve Etlik Merkez Laboratuvarı Şefliği görevlerinde bulunmuştur. Dr.Aygün, 3. Ordu Müfettişliğinde Veteriner Mütehassısı, Veteriner Sağlık Müşavere Heyeti ve Sağlık Şurası üyeliğinde bulunmuştur.

Türk Üniversal Anthtrax Aşısı

Aygün, evcil hayvanlarda görülen ve insanlara bulaşan anthtrax olarak adlandırılan şarbon salgınına karşı aşı geliştirmiştir. Profesör Süreyya Aygün, 1928 yılında “Türk Üniversal Anthtrax Aşısı” adını verdiği aşıyı geliştirmiştir.

Dr.Tahsin Aygün, Başbakan İsmet İnönü’nün onayıyla 1933 yılında açılan Yüksek Ziraat Enstitüsü Veteriner Fakültesine atanmıştır. Veteriner Fakültesinde 1934 yılında doçentlik, 1937 yılında profesörlük ve 1944 yılında ordinaryüs ünvanı almıştır.

Ordinaryüs Prof. Dr. Süreyya Tahsin Aygün, 3 Ağustos 1946 tarihinde Tuğgeneral olmuştur. Daha sonra kendi isteğiyle 9 Ağustos 1950 tarihli onay üzerine ordudan ayrılmıştır. Prof. Süreyya Tahsin Aygün, sonrasında çalışmalarına Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi olarak devam etmiştir.

Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nde 1950-1960 yılları arasında hayvanlarda fetal ve kordon kanı greftleri ile çeşitli hastalıkların tedavisinde araştırmalar yapmıştır. Araştırmaları sonrasında Almanca kitap ve makalelerini uluslararası dergiler ile kurultaylarda bildiri olarak sunmuştur. Böylelikle hayvan ceninleri üzerindeki çalışmalarını ilk kez dünyaya Kök Hücre olarak tanıtmıştır.

Aygün, 1953-1954 yıllarında Amerika’da CorneI Üniversitesi Virüs Araştırma Enstitüsünde çalışmalarda bulunmuştur. Çalışmaları sırasında doku kültürleri yetiştirmek ve kültürler üzerinde virüsleri üretme metotlarını lisansüstü düzeydeki seminerler düzenlemiştir. Bu yaptığı çalışmalar sonrasında 7 ayrı virüsü doku kültüründe yetiştirip üretmiştir.

Temel gıdalardan pastırma, sucuk, peynir ve yoğurtun gıda değeri, teknolojisi ve kontrolü üzerinde çalışmalar yapmıştır. Ayrıca Profesör Aygün, yoğurdun antimikrobiyal etkisini ilk kez ortaya koymuştur. Bunlara ek olarak, sivrisinek larvalarının balıklarla imhası konusunda çalışmaları bulunmaktadır. Prof. Süreyya T. Aygün, Türkiye’de ve dünyada amniyotik sıvıda ilk kök hücreyi tanımlanması ile tedavisini 1957 yılında yapmıştır.

Aygün İnstitüt

Bunun üzerine Almanya’da 1960 yılında Süreyya Tahsin Aygün adına “Aygün İnstitüt” kurulmuştur. Aygün Enstitüsünde 200 Alman çocuğu kök hücre ile tedavi edilmiştir. Aynı yıllarda Almanya, Aachen’de Grünenthal firması tarafından hamile kadınların uyku sorunlarına ve sabah duydukları rahatsızlıklara karşı üretilen Talidomid etkin maddesi içeren Contergan adlı ilacın insan sağlığı konusundaki çalışmaları sonrası Türkiye’ye girişine Prof.Dr. Şükrü Kaymakçalan ile birlikte engel olmuştur. Profesör Aygün; thalidomide etken maddeli ilacın embriyolarda beyin gelişimini etkilediği ve buna bağlı olarak kısa sürede dünyanın 50 ülkesinde 90 bin üzerinde düşük 10 bin üzerinde çocukların fokomeli ile sakat ve ölü doğuma neden olmasını bulmasıyla tanınmıştır. Böylelikle, Türkiye’de tıbbi bir facianın önlenmesini sağlayan önemli bir bilim insanıdır.

Tüm bu başarılarının yanında Profesör S.T. Aygün’ün 1967 yılında virüslerin üretildiği doku kültürü bir çok çalışması bulunmaktadır. Keçilerde yüksek ölümlere yol açan Keçi Ciğer Ağrısı hastalığının pleura pneumonia contagiosa bovum etkenine benzeyen hemoglobinli ve serumlu vasatlarda üreyebilen mikroplar grubuna benzediğini gören Prof. Aygün; etkenin adına Hemoglobinophilus Pleuropneumonia Contagiosa Caprae – H.P.P.C. adını vermiştir.

İngilizce, Fransızca ve Almanca dillerini bilen Prof. S.T. Aygün’ün çeşitli dillere çevrilmiş 18 kitabı ve 83 makalesi bulunmaktadır. Prof. Süreyya T. Aygün, Veteriner Hekim Hoca, Savaş Kahramanı General, Mucit, Bilim İnsanı ve Veteriner Halk Sağlıkçısı olarak adını Türk Veteriner Hekimliği tarihine yazdırmıştır.

Ord.Prof.Dr.Süreyya Tahsin Aygün, 9 Aralık 1981 tarihinde yatmakta olduğu Gülhane Askeri Tıp Akademisinde vefat etmiştir. Süreyya Tahsin Aygün, 15 Aralık 1981, Salı günü Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesinde düzenlenen törenin ardından İstiklal Gazileri’nin yattığı Ankara Karşıyaka mezarlığında toprağa verilmiştir.