Ord. Prof. Dr. Cemil Topuzlu

Ord.Prof.Dr.Cemil Topuzlu (Doktor Cemil Paşa) İstanbul, Üsküdar Salacak Mahallesi’nde 18 Mart 1866 tarihinde dünyaya gelmiştir. Türkiye’de Modern Cerrahinin Kurucusu, Osmanlı ve Cumhuriyet Cerrahı, Yönetici ve İstanbul eski Belediye Başkanı’dır.

Yaşamı

Cemil Topuzlu’nun Babası İskeçeli, Topuzlu oğullarından Yusuf Ziya Paşa‘dır. Annesi Siruzi-zade Kazasker Hacı Tahir Efendi‘nin kızıdır. Üsküdar‘da Paşakapısı Askeri Rüştiyesi‘nde, Mekteb-i Sultani‘de (Galatasaray Lisesi) ve babasının Şam‘a memuriyeti nedeniyle Şam Askeri Rüştiyesi‘nden 1880 yılında mezun olmuştur.

1881 yılında Kuleli Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye İdadisi, 1886 yılında Gülhane’deki Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane‘yi (Mekteb-i Tıbbıye-i Askeriye) bitirmiştir. Cemil Topuzlu 20 yaşında yüzbaşı rütbesiyle doktorluk diploması almıştır. 15 Eylül 1887 tarihinde Cerrahi Uzmanlığı için Fransa‘ya gönderilmiştir. 3 yıl boyunca Paris‘te St. Louis Hastanesi‘nde asistan olarak çalışmış olup; 1890 yılında İstanbul’a dönmüştür. Haydarpaşa Askeri Hastanesi Hariciye bölümü şefliğine atanmıştır.

1891 yılında Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane‘de ders vermeye başlamış ve Mekteb-i Tıbbiye‘de kurduğu klinikte modern aletlerle ve antisepsi koşullarında Osmanlı Devletinde ilk beyin ameliyatını gerçekleştirmiştir. Gerçekleştirdiği ameliyatla ilgili olarak bildirisini Paris‘in Lyon şehrinde toplanan 8. Uluslararası Tıp Kongresinde sunmuştur. Osmanlı Devletinde Antisepsi ve Asepsi uygulaması Dr. Cemil Topuzlu‘nun gayretleriyle girmiştir. Dr. Cemil Topuzlu‘nun beyin ameliyatı sonrasında, kalp masajı, radyoterapi, atardamar yaralanmalarında sütur tekniğinin uygulanması gibi uygulamaları ilk kez başlatmıştır.

Dr. Cemil Paşa 1891 yılında Şeyhülislam Cemaleddin Efendi’nin kızı Ayşe Aliye ile evlenmiştir. 1894 yılında de müderris olmuştur. Dr. Cemil Paşa; Zeynep Kamil Hastanesi‘ni yeniden düzenleyerek ilk özel hastane olarak hizmete açmıştır. Kayıtlara geçmiş ilk başarılı sezaryen doğumu, 1902 yılında Dr. Cemil Topuzlu tarafından yapılmıştır. Dr. Cemil Paşa; Şişli Etfal Hastanesi‘nde de bir süre çalışmış olup; Osmanlı Devletinin 34. Padişahı II. Abdülhamid‘in saray cerrahlığını yapmıştır. 1905 yılında II. Abdülhamid tarafından rütbesi Müşirliğe (Mareşal) yükseltilmiştir.

1908 yılında II. Meşrutiyet‘in ilanından sonra Tıbbiye-i Mülkiye ile Askeri Tıbbiye’nin birleşmesini ve Darülfünun (Tıp Fakültesi) adı ile hizmet vermesini sağlamıştır. Haydarpaşa’da kurulan darülfünunda dekanlık görevini yapmıştır. Darülfünun‘un Rumeli yakasına taşınmasına şiddetle karşı çıkarak 1909 yılında çıkarılan Tasfiye-i Rüteb kanunuyla rütbesi miralaylığa indirilince askerlikten ayrılmıştır.

Cemil Topuzlu İstanbul Belediye Başkanı

Cemil Topuzlu; 1912 yılında İstanbul Şehremini (İstanbul Belediye Başkanı) seçilmiştir. Topuzlu; Bükreş, Berlin, Viyana ve Paris şehirlerini ziyaret ederek, Lyon Belediyesi Baş Mühendisi Auric’i İstanbul’a getirmiştir. Auric, İstanbul için bir planlama raporu hazırlamıştır. Cemil Topuzlu; Gülhane, Fatih, Sultanahmet, Üsküdar’daki Doğancılar parklarını yapar ve yeşil alan gibi sorunlara başarılı çözümler getirmiştir. Temizlik, su, kanalizasyon ve ulaşım Tramvay yollarını genişletirrek, atlı tramvayların yerine elektrikli tramvay getirerek, modernleşmesinde; İstanbul’un kent planlamasında en önemli atılımları Cemil Topuzlu zamanında gerçekleştirmiştir.

1914 yılında bulaşıcı bir hastalığa yakalan çocuklarıyla beraber İsviçre’nin Cenevre kentine gitmiştir. 2 yıl gibi bir süre Cenevre’de kalan Cemil Topuzlu, çocukları iyileşince İstanbul’a geri dönmüştür. 1917 yılında Fransız hükümetinin sulh teklifini Sadrazam Talat Paşa‘ya iletmesi, Enver Paşa‘nın tepkisiyle karşılanmıştır. Çiftehavuzlar’daki köşkü gözlem altına alınınca İstanbul’da fazla kalmayarak, ailesiyle birlikte bir kez daha İsviçre‘ye gitmiştir. ve savaş bittikten sonra İstanbul‘a döndü.

Savaş sona erince İstanbul’a dönen Cemil Topuzlu; 1919 yılının Mayıs ayında ikinci kez İstanbul Şehremini seçilmiştir. 1920 yılında görevinden ayrılarak, Sadrazam Damat Ferid Paşa kabinesinde Nafia Nazırı (Bayındırlık ve İskan Bakanı) olmuştur. Damat Ferid Paşa ile geçinemeyip nazırlıktan istifa etmiştir. Nafia Nazırlığı istifasına sinirlenen Damad Ferid Paşa; Cemil Topuzlu‘yu Divan-ı Harbe vereceğini öğrenince Fransa‘nın Nice şehrine gitmek zorunda kalmıştır.

Paris‘te tıp eğitimine ağırlık verip, kazandığı tecrübelerle kendini yetiştirip ülkesine geri dönen Cemil Topuzlu, Cumhuriyet’in ilanıyla, 1924 yılından itibaren İstanbul’da serbest hekimlik yapmıştır. Dernek faaliyetleri ve Belediye Meclis Üyeliği hizmetlerinde bulunmuştur.

Dernek Faaliyetleri

Dr. Cemil Topuzlu, Uluslararası Tıp Topluluğunda da tanınan bir kimse olması sebebiyle; Fransız Cerrahi Cemiyeti‘nin kurucu üyesi ve Brüksel‘de 1902 yılında kurulan Uluslararası Cerrahi Derneği‘nin de ilk üyelerinden biri olarak 1905 yılında Brüksel‘de toplanan ilk Uluslararası Cerrahi Kongresine, ülkesinin temsilcisi olarak Dr. Hayrettin Paşa, Operatör İzzet ve Dr. Nurettin Bey‘lerle katılmıştır. Türkiye‘de 1929 yılında kurulan Türk Cerrahi Cemiyeti‘nin de kurucuları arasında yer almıştır.

Cerrahi Çalışmaları

Dr. Cemil Topuzlu, Osmanlı ve Cumhuriyet tıbbında ve cerrahisinde gerçekleştirilen birçok yeniliklerin öncüsü ve birçok modern tıbbi uygulamayı ilk kez başlatmıştır. Modern cerrahinin başlıca özellikleri arasında yer alan, anestezinin başlaması, ameliyatlarda fazla kan kaybının önüne geçilmesi, daha hassas işlemler yapabilen aletlerin kullanılması ve bunların sterilizasyonu, röntgen uygulaması, yararlanma, penisilin ve streptomisin gibi antibiyotiklerin kullanılmaya başlanması yer almaktadır.

Eserleri

Dr. Cemil Topuzlu‘nun yayınlanmış 5 kitabı ve 46 bilimsel makalesi bulunmaktadır.

• Seririyat-ı Cerrahiye – Cerrahi Poliklinik 1895
• Sutures de Plaies Arterielles – Atardamar Yaralarında Dikiş 1897
• Memoires et Observations Medicales – Anılar ve Tıbbî Gözlemler 1905
• 32 Sene Evvelki, Bugünkü, Yarınki İstanbul 1944
• 80 Yıllık Hatıralarım 1951

11 Nisan 1953 tarihinde İstanbul Üniversitesi Rektörü ve 1. Cerrahi Kliniği Direktörü Ord. Prof. Dr. Kazım İsmail Gürkan tarafından İstanbul Üniversitesi Senatosu kararıyla Tıp Fakültesi 1. Cerrahi Kliniği Fahri “Ordinaryüs Profesör” ünvanı verilmiştir.

Cemil Topuzlu Vefatı

Ord.Prof.Dr.Cemil Topuzlu; 25 Ocak 1958 tarihinde İstanbul’da yaşamını yitirmiştir. 1958 yılında adı Harbiye Açıkhava Tiyatrosu‘na verilmiştir.