Sivas Dârüssıhhası

Sivas Dârüssıhhası, Sultan I. İzzeddin Keykâvus’un 1218 yılında yaptırdığı sağlık kuruluşunun taç kapısı üzerindeki Arapça kitâbede dârüssıhha (sıhhat yurdu) yazılıdır. Halk bu kuruluşa Şifâiye Medresesi adını vermiştir.

Sivas Dârüssıhhası’nın kuruluşundan sonraki yıllarda nasıl çalıştığı ve hangi hekimlerin görev aldığını bilinmektedir. Fatih devrinde, Sivas Dârüssıhhası’nın harap olduğu ve vakıf gelirlerinin dârüssıha için kullanılmadığı belirtilmiştir.

Dârüssıhha’nın, Sivas’ın Osmanlı hakimiyetine girmesiyle beraber, dini eğitim veren klasik medreseye tahvil edilmiştir. Osmanlı döneminde dârüssıhhanın vakıflarının bir kısmının çıkarılıp yerine başka vakıflar konmuş olduğu; medrese eğitimi veren dârüssıhhanın, öğrenci sayısının artarak 1912 – 1913 yılında 500’e ulaşmıştır.

Dârüssıhha’nın tapu kayıtları binanın harap hale geldiği 1768 yılında onarıldığı ve bir fermanla medreseye dönüştürüldüğü yazmaktadır. Dârüssıhhanın 1768 yılına kadar binanın şifa yurdu olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. Sivas Dârüssıhhası’nın, Osmanlı’nın ilk döneminden beri sağlık alanında kullanılmadığını ve dârüssıhhada klasik Osmanlı medrese eğitiminin yapıldığını öğrenilmektedir.

Sivas Dârüssıhhası, I.Dünya Savaşı sırasında askeriye tarafından eşya ve levazım ambarı olarak kullanılmıştır. Harap olan Sivas Dârüssıhhası’nda, 1937 yılında, Yüksek Mimar Sedat Çetintaş tarafından Türk Tarih Kurumu adına yapılan kazıda; anıtın içine sonradan yapılan duvarlar yıktırılmış, molozlardan temizlenmiş, anıtın yapısal zenginliği ve sıvalar altında kalan çinileri ortaya çıkarılmıştır.

Dârüssıhha’nın kuzeyinde, girişe göre sol tarafta 3,50*6 metre boyutlarındaki bir sıra halinde dokuz odanın bulunduğu ve arka bölümde bulunan bu odaların kiler, mutfak, temizlik yeri, banyo ve ilaçların hazırlandığı eczane olarak kayıtlarda yer almaktadır. Dârüssıhhanın kuzeybatısında bulunan yerin, suyun kuzey yönden gelmesi sebebiyle hamam olabileceği ve daha önce yapılan kazılardan çıkan künkün de buranın hamam olduğu kanısını kuvvetlendirdiğini belirtilmiştir.

Sivas Dârüssıhhası Onarımı

Sivas Dârüssıhhası 2009 yılında başlayan ve bitme aşamasına gelmiş olan büyük onarımda, bölümün üzeri kapatılmış ve uzun bir salon haline getirilmiştir. Bir önceki restorasyonda uygulanan on betonarme tonoz yerine, eser tüm beton yükünden kurtarılarak ve orijinal şemasına uyarak bir buçuk sıra tuğla ve Horasan harç bağlayıcı ile yeni tonozlar yapılmış, güney kolu oda tonozlarının beton malzemeyle yapıldığı ortaya çıkmıştır. Eser tekrar projelendirilerek tüm beton yükünden kurtarılmıştır. Harap olmuş çatı örtüsü ve alt katman elemanları tamamen yenilenmiş ve kurşun ile kaplanmıştır. Çürüyen taş ve tuğlanın yeniden yapımları, döşemede kulanılan orijinal (doğal taş ve pişmiş tuğla) malzeme ile uygun kodlara getirilerek değiştirilmesi ve eser temizliği yapılmıştır.