Lanset

Lanset – Lancet – Kan Testi İğne Uçları; deleç anlamına gelmektedir. Şeker, kolesterol ve trigliserit gibi ölçümler için kan örneği almak gerektiğinde; ucu sivri iğne şeklinde olan tek kullanımlık steril delici ağrısız ve acısız bir şekilde deri dokusuna en az zarar verecek yapıda kullanılan bir delme aletidir. Kan lanseti küçük bir neşterle aynı özelliklere sahip olup, iki ucu keskin bir bıçak veya iğneye sahiptir. Lancetler, küçük kan numuneleri elde etmek için parmak ucuna delikler açmak için kullanılır ve genellikle tek kullanımlıktır.

Lansetler ayrıca cilt alerjileri testinde cildi delmek için de kullanılmakta olup; kan şekeri izlemesi sırasında şeker hastaları tarafından en yaygın şekilde kullanılmaktadır. Cilt derinliği çeşitli cilt kalınlıkları için ayarlanabilir. Fetüs‘ün asit-baz durumunun bir ölçüsünü almak için fetal kafa derisi kan testi için uzun kesme cihazları kullanılmaktadır.

Vücut dışında kullanılan tıbbi tanı cihazları yönetmeliği teknik şartnameleri kapsamında uygun ürünlerin Sağlık Bakanlığı ve Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunca (TİTCK) onaylı olması gerekmektedir.

Lanset Tarihçesi

Kan tahliyesinin kökeni, Antik Yunan‘a kadar uzanmakta olup; hastalığının önlenmesi ve tedavi uygulamalarında önerilmiştir.

Antik Yunan ve Roma‘da insan bedenini oluşturan ve hastalıkların ilişkilendirildiği dört bedensel unsura dayalı Humoral Tıp Teorisine uyan terapötik kanamayı Hipokrat ve Galen‘de desteklemiştir. Humoral teoriye göre, hastalığa vücudun dört salgının dengesizliği olarak görülen; kan, sarı safra, kara safra ve balgam neden olmaktadır. Fazla kanın boşaltılmasıyla salgı dengesini korumanın sağlığı koruduğu düşünülmüştür.

15. yüzyıl ile 17. yüzyıl arasında humoral teori göre, genellikle ilkbaharda başparmak neşteri ve kıvrımlı olan neşterleri manuel basınç uygulayarak kanın mevsim boyunca en yüksek olduğu önerildiğinden bahar neşteri adı ile uygulanmıştır.

Yaylı Lansetler

18. yüzyılın başından itibaren Avusturya‘da yaylı lanset icat edilmiş kullanmak için uygulayıcı bir iç yay bıcağa sararak, bir kol geri çekilmesinin ardından yay geri sarılacak ve kol bırakıldığında gümüş bıçak hastaya doğru giderek bir damarın çentiklenmesi ile daha fazla hassasiyetle kanın insizyondan düzenli olarak akabilmesi sağlanmıştır. Bu lansetler kanın vücuttan genel olarak çıkarılması ile hastalıklar önlenirken, iltihaplı bir bölgeden kanın lokal olarak boşaltılması tedaviler için kullanılmıştır.

Bu tasarımların faydalarından biri de, kanamalara yüzeysel damarlar üzerinde bir kesi yapma kabiliyetine izin vermesinin yanında; Fransızlar anatomi ve dolaşım sistemi hakkında kesin bir bilgiye sahip olmayan doktor ve cerrahların diğer damarlara zarar vermeden kanı çıkarabildikleri ve kullanımı daha kolay olduğu için başparmak lansetlerini tercih etmiştir. ABD‘de, bahar mızrak uçları diğer yöntemleri kullanmaktan çok daha fazla tercih edilmiş olup, bir hekimin yaşamı boyunca cihazın mekanik karmaşıklığı kapsamlı temizlik sırasında elde edilen nem nedeniyle paslanmasını ve kullanımını zorlaştırmış olsa da, hastalıkların bulaşması o zaman için endişe duyulacak bir neden olmadığından, ara sıra yeni bir bıçağı olan yaylı lansetleri kullanarak 1830’lu yıllara kadar her hekim genellikle süslü ve sahibine kişisel bir anlamı olan sembollerle süslediği cebinde yaylı mızrak lansetlerini her gün kullanmıştır.

1841 yılında ABD’nin Maryland eyaletinde bulunan Baltimore şehrinde, Amerikalı hekim Joseph Evans Snodgrass, yaylı lanset aparatının sık kullanımı ile ilgili olarak “To My Spring-Lancet – Benim Bahar Lansetim” adlı şiir kaleme almıştır.

Benim Bahar Lansetim

Seni Seviyorum; kan lekeli, sadık dostum!
Tıpkı bir savaşçının kılıcını ve kalkanını sevdiği gibi,
Sana nasıl bu kadar bağlı oldum,
Savaş alanındaki düşmanın canı kadar.

Söyle, çehrendeki bu kan lekeleri,
Yaşadığın o korkunç  sahneler geçmişte kaldı.
Oh, sen bana uzun ve iyi hizmet ettin;
Ben de seni sonuna dek seveceğim.

19. yüzyılın ortalarından itibaren hastalıkların tedavisi olarak kan dolaşımının yararı ikna edici bir şekilde zorlansa da; bazı doktorlar 19. yüzyılın sonuna kadar uygulamaya devam etmiştir. Mikrop teorisinin artan kabulünün yanı sıra bağışıklık hakkında daha fazla bilgi, yeni aseptik cerrahi tekniklerin ardından; yaylı lansetleri doktorlar cebinden çıkararak, bunun yerine sadece tıbbi dolapların raflarına taşınmıştır.