Kanser

Hücrelerin kontrolsüz bir şekilde bölünmeye başlaması ile oluşan ve vücudun diğer bölgelerine de yayılma ihtimali olan hastalık grubuna kanser denilmektedir. Kanser vücuttaki herhangi bir yerden köken alabilir.

Normal hücreler yeni hücreler oluşturmak için bölünür ve hasar oluştuğunda veya yaşlandıklarında ölürler ve yerlerine yeni hücreler gelir. Ancak kanser hücrelerinde bu sıralama bozulur. Kanser hücreleri anormalleştikçe yaşlanma veya hasarlanma durumunda ölmez ve ihtiyaç olmayan yeni hücreler üretmeye devam ederler.

Dokulardaki bütün değişikler kanser değildir ancak bazı değişiklikler tedavi edilmezse kansere dönüşebilirler. Bazı değişikliklerin de takip edilmesi gerekmektedir.

Hiperplazi; kronik irritasyon gibi nedenlere bağlı olarak dokudaki hücreler normalden daha hızlı bölünür ve ekstra hücreler oluşur. Mikroskop altında yapılan incelemelerde bu hücreler normal gözükür.

Displazi; hiperplaziden daha ciddi bir durumdur. Bunlar da hücrelerin hızlı bölünüp ekstra hücre yapıları oluşturması sonucu oluşur ancak hücreler mikroskop altında anormal görünürler. Genellikle hücreler ne kadar çok anormal gözükürse kanser gelişme ihtimali de o kadar fazladır. Bazı displazi tipleri takip veya tedavi edilmelidir.

Karsinoma in situ; baze kanser olarak tanımlanmakla birlikte anormal hücreler orijinal doku dışına yayılmadıkları için kanser değildir. Ancak kansere dönüşebilecekleri için tedavi edilmeleri gerekmektedir.

Kanser Çeşitleri

200’den fazla kanser çeşidi bulunmaktadır. Çoğu kanser solid formlar oluşturmakla birlikte kandan kaynaklanan kanserler, lösemi gibi, genellikle solid form oluşturmazlar. Kanseröz tümörler maligndir çünkü başka dokulara lenfatik, kan yoluyla veya direkt olarak yayılabilirler.

Kanserler genlerdeki değişikliklerle başlar. Bu gen değişiklikleri bazen ailesel olarak aktarabilmekle birlikte sigara içiciliği, belirli kimyasallara maruziyet, radyasyon, güneş ışınları vs. nedeniyle de olabilir. Normal bir hücrenin kanseröz forma dönüşmesinde ana olarak 3 tip gen rol oynamaktadır: proto- onkogenler, tümör süpresör genler, DNA tamir genleri.

Proto onkogenler; hücre büyümesi ve bölünmesinin kontrolünü sağlar. Bu genler değiştiğinde veya fazla aktif hale geldiğinde hücre bölünmeleri kontrolsüz hale gelir.

Tümör süpresör genler; hücre büyümesi ve bölünmesini frenlerler. Bu genlerde değişiklik olduğunda görevlerinde gevşeme meydana gelir.

DNA tamir genleri; hasarlanmış DNA’yı tamir ederler. Bu genlerdeki değişiklik sonucu hasarlanmış DNA onarımı olmaz.

Kanserin ilk başladığı yerden vücudun başka bir yerine yayılması durumunda metastatik kanser oluşur. Metastatik kanser orijinal kanserle aynı ada ve aynı kanser hücrelerine sahiptir. Örneğin meme kanseri karaciğere yayılır ve burada metastaz oluşturursa bunun adı karaciğer kanseri değil de metastatik meme kanseri olur.

Kanser tedavisinde birkaç faktör rol oynamaktadır; kanserin tipi, yerleşim yeri, agresifliği, evresi, hastanın genel sağlık durumu ve kanserin belli tedavilere olan duyarlılığı. Kanser tedavisinde bilenen 3 ana geleneksel yöntem bulunmaktadır; cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi. Son yıllarda hedefe yönelik tedaviler ve immünoterapi de kullanılmaktadır.