Cerrahiyet-i al Haniye

Cerrahiyet-i al Haniye ya da Cerrahiyyetü’l Haniyye; türk tıp tarihinin en önemli kaynakları arasında sayılan, Fatih Sultan Mehmet döneminin ünlü hekim ve cerrahlarından, 1385 – 1468 yılları arasında yaşamış  Sabuncuoğlu Şerefeddin tarafından 1465 yılında yazılmış, Osmanlı Devleti döneminde kaleme alınmış tek resimli cerrahi ve ilk Türkçe cerrahi eser olma özelliğine sahip bir eserdir.

Sabuncuoğlu Şerefeddin cerrahi olarak gerçekleştirdiği uygulamalarını, deneyimlerine dayanarak kaleme aldığı ve özellikle “dağlama” üzerinde oluşturduğu eserinde, hayvanlar ve kendi üzerinde denediği ilaçları ve tedavi yöntemlerini anlattığı çeşitli hastalıklardaki kullanımına ait bilgilerini resimlerle aktarmıştır.

Cerrahiyet-i al Haniye‘nin bilinen üç kopyası bulunmaktadır. Kopyaların ikisi İstanbul‘un Fatih ilçesindeki Millet Kütüphanesinde bir diğeri ise Fransa‘nın Paris şehrindeki Bibliotheque National’de koruma altındadır. Eserin içinde 138 resim ve 168 alet resmi bulunmaktadır.

1927 yılında Ali Canip Yöntem tarafından yeniden gün ışığına çıkarıldıktan sonra, uzunca bir süre kitabın göz ardı edildiği görülmektedir. Arada bir makaleler yayınlansa da kitap hakkındaki yayınlar, esas olarak 1990’lardan sonra hızlı bir artış göstermiştir. Prof. Dr. İlter Uzel tarafından yazılan transkripsiyonun 1992 yılında yayınlanmış olması, bu artışın temel nedeni sayılabilir.

Kitabın içeriği, farklı açılardan incelenmiş ve uygulanan tedavi yöntemleri çok sayıda makaleye konu olmuştur. Bu çalışmada, Kitap hakkında SCI-Expanded kapsamındaki dergilerde yayınlanan Türkiye kaynaklı yayınlar değerlendirilmiştir.

Cerrahiyet-i al Haniye