İbn-i Sina

İbn-i Sina;ve Latince ismiyle Canon Medicinae; M.S. 980 yılında Özbekistan‘ın Afşana köyünde dünyaya gelmiş ve İran‘ın Hamedan şehrinde 1037 tarihinde vefat etmiştir. Fars tıp adamı, astronom, yazar ve filozof.  Samanoğulları sarayı maliye kâtiplerinden ve saygın bir bilim adamı Abdullah Bin Sina‘nın oğludur. Batı’da “Avicenna” adıyla tanınır. İbn-i Sina sadece Doğu’da değil Batı’da da ünlenmiştir. Batılılarca, Orta Çağ Modern Biliminin kurucusu, hekimlerin önderi olarak bilinir ve “Büyük Üstad” ismi ile tanınır.

İbn-i Sina; Tıp ve Felsefe alanına ağırlık verdiği değişik alanlarda 200 kitap yazmıştır. Anatomik çalışmalar yapan bilim adamlarının başında gelir. İbn-i Sina, Kuşyar isimli bir hekimin yanında tıp eğitimi, Buhara‘da ise babasından ve döneminin ünlü bilginlerinden özel ders ve iyi bir eğitim aldı. Olağanüstü hafızası ve zekası da bu konuda ona çok yardımcı oldu. 14 yaşına geldiğinde Tıp, Felsefe, Edebiyat, Matematik, Fizik, Geometri, Mantık, Doğa Bilimleri ve Müzik gibi çeşitli alanlarda engin bir bilgi birikimine ulaştı.

İbn-i Sina ‘nın Eserleri

İbn-i Sina; 19 yaşında doktor unvanı elde etti ve ücret almaksızın hastaları tedaviye başladı. Tıp alanında yedi asır boyunca temel kaynak eser olarak süre gelen en ünlü eseri El-Kanun fi’t-Tıb (Tıbbın Kanunu) adlı kitabı ile ünlenmiş ve bu kitap 12. yüzyılda latinceye çevrilerek Avrupa üniversitelerinde 19. asrın ortalarına kadar tıp biliminde temel eser olarak okutulmuştur. Bundan başka 40 tanesi tıp üzerine 150 tanesi de felsefe ve doğa bilimleri üzerine eser vermiştir. Eserlerinin en ünlüleri El-Kanun fi’t-Tıb ile felsefe ve fen konularını içeren çok geniş bir çalışma olan Kitabü’ş-Şifa‘dır (İyileşme Kitabı). Bu iki eser ortaçağ üniversitelerinde okutulmuştur. Hatta bu eser Montpellier ve Louvain‘de 1650 yılına kadar ders kitabı olmuştur. El-Kanun fi’t-Tıb‘da söz edilen tıbbi bilgilerin büyük bir bölümü bugün dahi geçerliliğini korumaktadır.

İbn-i Sina‘dan sonraki Doğu ve Batı filozoflarının çoğunu etkilemiştir. 250’yi aşkın yapıtının başlıcası olan Şifa ve Kanun, felsefenin temel yapıtı sayılarak, uzun yıllar boyunca pek çok üniversitede okutulmuştur. İbn-i Sina ayrıca müzikle de yakından ilgilenmiş; insanların ruhlarının müzikle tedavi edilebileceğini öne sürmüş ve bu yöntemi geliştirmiştir. İbn-i Sina, ruhbilimin, metafizik ile fizik arasında bağlantı kuran ve bu iki bilimden de yararlanan bir bilgi alanı olduğunu savunmuş; ruhbilimini üç ana bölüme ayırmıştır. Akıl ruhbilimi, deneysel ruhbilim, tasavvuf ya da gizemci ruhbilim olarak tanımlamıştır.

İbn-i Sina, son yıllarında Kezbâneveyh‘in hizmetinde; doktor, bilim danışmanı olarak çalıştı. Bu yıllarda edebiyat ve filoloji çalışmaya başladı. Hamedan seferi sırasında şiddetli bir kolit ataklarına yakalandı. Hamedan’a vardığında güçlükle ayakta duruyordu, kereviz tohumu ile tedaviler uyguladı ve kendisini tedavi etmesine rağmen bağırsakların ülserasyonuna neden oldu.  Ölüm yatağında mallarını yoksullara bağışladı. 1037 yılında Ramazan ayında 57 yaşında öldü. Kabri Hamedandadır.