Tiroid Fonksiyon Testleri

Tiroid Fonksiyon Testleri – TFT, tiroidin fonksiyonunu kontrol etmek amacıyla kan testleri için sık olarak kullanılmaktadır.

Tiroid bezinin aşırı çalışmasına bağlı olarak gelişen ve kan dolaşımına çok fazla Tiroid Uyaarıcı Hormonu – TSH salgılanmasıyla oluşan hipertiroidizm veya tiroid bezinin az çalışmasına bağlı olarak tiroid hormonlarının az salgılanmasıyla oluşan hipotiroidizmin yanı sıra tiroid baskılaması ve hormon replasman adı verilen menopoz tedavisini izlemek için TFT istenebilmektedir. Ayrıca kalp ritim bozukluğu olan atriyal fibrilasyon ve sürekli, aşırı ve gelişen durumlarla uygun olmayan bir endişe durumu olan anksiyete bozukluğu gibi tiroid hastalığına bağlı durumlarda da rutin olarak istenmektedir.

Tarihçesi

Birinci nesil Tiroid Uyarıcı Hormon tahlilleri 1960 yılında Amerikalı doktor ve bilim insanı Solomon Aaron Berson ve tıbbi fizikçi Rosalyn Sussman Yalow‘un araştırmaları sonucu buldukları ve Yalow‘a Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü kazandıran radyoimmün test yöntemidir. İlk olarak 1965 yılında radyoizotop ile işaretlenmiş test maddesi kullanılarak kandaki spesifik antijen, antikor ve bununla birlikte diğer proteinler olan hormon gibi çok az miktarları belirlemede kullanılan duyarlı bir immünolojik yöntem olan radyoimmünoesey ile gerçekleştirilmiştir.

TSH, radyoimmün tahlilinde varyasyonları ve bununla birlikte farklı gelişmeleri olmasına rağmen; 1980’li yılların ortalarından itibaren yeni bir immünometrik tahlil tekniğinin geliştirilmesiyle kullanımı azalmıştır. Yeni teknikler daha doğru sonuçlar vermesinin ardından TSH testinin üçüncü nesil immünometrik test yöntemleri tipik olarak otomatik ve araştırmalarda kullanılmak üzere dördüncü neslin çıkması ile TSH immünometrik test geliştirilmiştir. Geliştirilen her nesil bir öncekinden daha fazla fonksiyonel duyarlılığa sahip olmuştur.

Üçüncü nesil TSH testi; modern bakım standartları için mevcut gerekliliği olmakla birlikte TSH ölçümü için uluslararası bir standart yoktur. Günümüzde gelişmiş immünometrik test formları kullanılarak otomatik platformlarla gerçekleştirilmektedir.

Tiroid Fonksiyon Testleri

Tiroid Fonksiyon Testleri; laboratuvara bağlı olarak Tiroit Stimülan Hormon – Tiroid Uyarıcı Hormon – Tirotropin – TSH olarak adlandırılan beyindeki hipofiz bezi tarafından tiroid bezinin faaliyetini kontrol etmek için salgılanan hormon, Tiroksin veya dört iyot atomu içerdiği için T4 olarak adlandırılan tiroid bezinin salgıladığı temel hormon ve iki adet tirozin aminoasitinden oluşan, iyot atomları içeren hormon olan Triiyodotironin diğer adıyla T3 gibi tiroid hormonlarını içermekte olup değerlerinin ölçümü oldukça pratik ve rutinde kullanılan testlerdir. Hekimin talebi doğrultusunda bu testlerin biri ya da hepsi istenebilmektedir.

TSH Testi – Tiroid Uyarıcı Hormon 

Tiroid fonksiyonunu ölçmek için kandaki Tiroid Uyarıcı Hormon değerinin belirlenmesi gerekmektedir. Artmış olan TSH seviyesi primer olarak tiroid bezinin etkilendiği ve bir problem olduğunu göstermektedir. Azalmış olan TSH seviyesi normalin üzerinde çalışan bir tiroid bezi olduğunu göstermesinin yanında bazı durumlarda azalmış TSH seviyesi, hipofiz bezindeki TSH üretimini engelleyen bir durumdan ileri gelebilmektedir. Sağlıklı bireylerin çoğunda normal Tiroid Uyarıcı Hormon seviyesi, tiroid bezinin normal olarak çalıştığı anlamına gelmektedir.

T4 Testi – Tiroksin 

Hedef dokulara giremeyen proteine bağlı T4, hedef dokulara girebilen serbest T4 olarak iki şekilde dolaşmakta olan Tiroksin; serbest T4 değeri tiroid fonksiyonundaki en önemli parametrelerden biridir. Serbest T4 ve Serbest T4 İndeksi adında iki test ile bu değerler ölçülebilmektedir. Hipertiroidi olanlar ST4 ve ST4İ değerleri artmış, hipotiroidi olanların azalmıştır. TSH değeri ile ST4 ve ST4İ değerlerinin birleştirilmesi, tiroid fonksiyonu ile ilgili kesin bilgi sağlamaktadır. Artmış olan TSH ve azalmış ST4 ya da ST4İ tiroid bezi kaynaklı primer hipotiroid göstergesidir. Düşük TSH, ST4 ya da ST4İ hipofiz beziyle alakalı sekonder bir patolojiden kaynaklanan hipotiroid belirtisidir. Düşük TSH’a karşılık yüksek ST4 ya da ST4İ, hipertiroid olan bireylerde görülmektedir.

T3 Testi – Triiyodotironin

Triiyodotironin, hipertiroid tanısı koyma ya da derecesini ölçmekte kullanılan parametredir. Hipertiroid olan bireylerde artmış T3 seviyesi görülmektedir. Tiroid Uyarıcı Hormon değeri düşük olan bazı bireylerde T3 değeri yüksek, ancak ST4 ya da ST4İ değerleri normal bulunabilmektedir. Hipotiroidide en son değişen değer T3 testi olmasından dolayı nadiren hipotiroid hastalığının tanısına yardımcı olabilmektedir. İleri derecede hipotiroid olan bazı bireyler; yüksek Tiroid Uyarıcı Hormon değeri ile düşük ST4 ya da ST4İ’e karşın normal T3 e sahip olabilmektedir. Hamileler ve oral kontraseptif kullanan kadınlarda; östrojen kandaki taşınma proteinlerinin seviyesini artırdığı için Total T3 ve T4 artmış olarak görülebilmektedir.

Tiroid Antikor Testi

Bakteri ve virüslere karşı korumaya programlı olan bağışıklık sistemi; Yabancı maddeler lenfosit adı verilen kan hücrelerinin ürettiği antikorlarla ortadan kaldırılmaktadır. Hipotirioid ya da hipertiroid olanlar lenfositleri kendi tiroid bezlerine karşı antikor üretmektedir. Bu antikorlar tiroid bezini uyarabilmesinin yanında yok edebilmektedir.

Tiroid hücre proteinlerine karşı üretilen anti-tiroid peroksidaz ve anti-tiroglobulin adlı iki tip antikor bulunmaktadır. Antikor değerlerinin ölçümü, tiroid problemi tanısı konulmasında yardımcı olabilmektedir.

Tiroglobulin

Tiroglobulin, normal ve kanserli tiroid hücreleri tarafından üretilen bir proteindir. Ancak tiroid fonksiyonunun bir ölçütü olmamakla birlikte tiroid kanseri tanısı konulamamaktadır. Tiroid kanseri tanısı konmuş ve opere edilmiş bireylerde ameliyat öncesi ve sonrası değerlerinin takibi yapılmaktadır.

Laboratuvar Dışı Tetkikler

Radyoakktif İyot Alımı

Yüksek oranda iyot içermekte olan T4 hormonu; tiroid bezi bu hormonun yeterli miktarda üretilmesi için kandan yüksek miktarda iyot çekmektedir. Sürecin mekanizması tiroid bezi tarafından düzenlenmekte olması ve bununla beraber; hasta oral yolla radyoaktif iyot yutarsa vücudunda iyot takip edilerek tiroid bezinin bu molekülü ne kadar kullandığı gözlemlenebilmekte ve test esnasında tiroid bezinin görüntüsü alınabilmektedir. Radyoaktif İyot Alımı – RİA; yüksek olan hastalarda hipertiroidi olduğu anlamına gelmesinin yanı sıra düşük RİA hipotiroidi olan bireylerde görülmektedir.