Tıbbi Patoloji

Tıbbi Patoloji; hastalık ve yaralanmalara yol açan nedenleri, doku ve organların etkisel, biçimsel ve görüntüsel özelliklerini inceleyen cerrahi tıp bilimlerinin bir anabilim dalıdır.

Patoloji kelimesi Antik Yunan‘da “pathos – hastalık” ve “logos – bilim“, “hastalık bilimi“, “Pathology – Patoloji” kelimelerinden oluşmuştur. Patoloji kelimesi çeşitli biyobilim araştırma alanları ile tıbbi uygulamalar içeren genel olarak hastalık çalışmasını ifade etmektedir. Genel Patoloji terimi modern tıbbi tedavi bağlamında kullanıldığında, çağdaş tıp alanına girdiği süreçte genellikle daha dar bir şekilde kullanılmış olup; hastalığı teşhis eden birbiriyle ilişkili tıbbi uzmanlık içeren bir alan olarak yer almıştır. Patoloji uygulayan hekime Patolog veya Patoloji Uzmanı adı verilmektedir.

Patoloji, çoğunlukla doku, hücre ve vücut sıvısı örneklerinin analizi ile belirli hastalıkların tahmini ilerlemesiyle ilgili olarak; kanser formlarının farklı patolojileri ile birlikte, kardiyomiyopati adı verilen fiziksel rahatsızlık durumu ve psikopati adı verilen psikolojik durumları tanımlayarak hastalık durumunu belirtmek için kullanılmaktadır.

Patolojinin başlangıcı Antik Mısır‘da M.Ö. 17. yüzyılda Edwin Smith Papirüsü ve M.Ö. 1550’li yıllarda Ebers Tıp Papirüsü kaynaklarında yazılmıştır. Patoloji eski bir tıp dalı olup; bilimsel açıdan modern patolojinin 19. yüzyılda hücreyi temel alan hücre patolojisini Alman siyasetçi, antropolog ve patolog Dr. Rudolf Ludwig Karl Virchow ile modern patoloji başlamıştır. Milletvekilliği yaptığı dönemde Patoloji Enstitüsünü kuran Dr. Virchow‘un doku kesitlerini inceleyip hazırlayarak; amiloid, atrofi, hipertrofi, lösemi, myelin, şok, teratoma gibi birçok kavramın tanımını yaparak konferans ve kitaplar çıkarmıştır. 1861 yılında Fransız mikrobiyolog ve kimyager Louis Pasteur “canlı etkenlerin varlığı”nı bakteri ve mantarlar gibi organizmaların besleyici ortamlarda canlı olmayan maddelerden kendiliğinden üreyemeyeceğini kanıtlamıştır.

Tıbbi Patoloji Uzmanlık Eğitim Programı

Tıbbi Patoloji Uzmanlık Eğitim Programının amacı kanıta dayalı tıp, iyi hekimlik ilkeleri ve uluslararası standartlar çerçevesinde; uzmanlık eğitiminin tamamlanması için güncel mevzuat çerçevesinde şart olan bileşenleri tez, süre, yetkinlikler listesi, bitirme sınavı içermektedir. Uzmanlık öğrencileri uzmanlık mevzuatı çerçevesinde 4 yıl olan eğitim süreleri boyunca en az Avrupa Uzman Hekimler Birliği – UEMS Patoloji Yeterlilik Kurulunun belirlediği asgari standartlarda materyal görmeleri sağlanmaktadır. Uzmanlık öğrencileri eğitim süresi boyunca en az 8.000 patoloji materyali incelemiş olması gerekmektedir. Tüm organ sistemlerine ait medikal ve cerrahi 5000 biyopsi içermesinin yanı sıra; 3000 sitolojik incelemenin 1500 jinekolojik, 500 jinekoloji dışı materyal olması gerekmektedir. Patoloji Uzmanlık Eğitimi Programı kapsamında iki ulusal/uluslararası patoloji toplantısına katılması ve en az birinde sözel sunum veya poster sunması beklenmektedir. Asistanların eğitim süreleri boyunca tezleri dışında birden fazla araştırmaya katılması teşvik edilmektedir. Tıbbi Patoloji Uzmanlık Eğitimi öğrencisinin akademik danışmanı ile eğitimlerinin ikinci yılının başında tez danışmanı, ikinci yılın sonunda tez konusu belirlenmiş olması gerekmektedir.

Patolojinin İnceleme Alanları

Genel bir araştırma alanı olan patoloji; hastalıkları dört ana bileşende ele almakta olup; Etyoloji adı verilen birinci bileşen hastalıkların nedeninin bulunması olarak ele alınarak, günümüz çağdaş tıp uygulamalarında hastalıkları kalıtsal ve edinsel faktörler olarak iki ana nedenden kaynaklandığı kabul edilmektedir. Hastalıkların nedenlerini belirleyebilmek için; moleküler patoloji, mikrobiyoloji, immunoloji ve morfoloji teknikleri kullanılmaktadır. Patolojide nedeni bulunamayan olgulara idiopatik ve primer adı verilmektedir.

Patogenez adı verilen ikinci bileşen hastalıkların mekanizmasını hücre ve dokuların, etyolojik etkisini gösterdiği tepkiden hastalık belirtilerinin ortaya çıkışına kadar olan süreçte unsurlardan her biri; organların makroskopik ve mikroskopik olarak yapı ve biçimini inceleyen morfolojisi, işlevleri, hücrelerin biyokimyasal ve moleküler düzeni etkilenmektedir.

Morfolojik değişiklikler diye tanımlanan üçüncü bileşen; hücre ve organlarda oluşan yapısal değişiklikleri incelemesi öncelikli olarak hastalığın etyolojisi ve karakterinin çözülerek belirlenmesi durumunda tanıya ulaşılarak, doğru tanı ve tedavi imkanı yaratmaktadır.

Klinik belirtiler diye adlandırılan dördüncü bileşen, yapısal değişikliklerin neden olduğu işlevsel bozukluklar; morfolojik değişiklerin belirlenmesi ile beraber organların işlevleri bozulmakta olup; klinik belirtiler ortaya çıkmaktadır. Hastalık belirtilerin klinik tabloda algılanması; hastalığın klinik belirtileri ve bulgularının yanı sıra, hastalığın gidişatı ve sonu olarak belirlenmiştir.

Tıbbi Patolojinin Alt Dalları

Adli Patoloji

Cerrahi Patoloji

• Akciğer Patolojisi
• Baş Boyun Patolojisi
• Dermatopatoloji
• Endokrin Patoloji
• Erkek Genital ve Üriner Sistem Hastalıkları Patolojisi
• Gastrointestinal Patoloji
• Genitouriner Patoloji
• Jinekopatoloji
• Kemik ve Yumuşak Doku Patolojisi
• Meme Patolojisi
• Oftalmik Patoloji
• Oral Patoloji
• Pankreas ve Hepatobilier Sistem Patolojisi
• Pediatrik ve Perinatal Patoloji

Dijital Patoloji 

Hematopatoloji

Kardiyovasküler Patoloji

Moleküler Patoloji

Nefropatoloji

Nöropatoloji

Sitopatoloji