Safra Yolu Kanseri

Safra Yolu Kanseri veya Kolanjiyokarsinom, sindirim sistemi kanserleri arasında ilk beşte görülen kanser türleri arasındadır. Safra yolu ve kesesinde görülen tümörler kötü huylu ve kansere dönüşen türdür. Sindirim sistemi kanserleri arasında belirti göstermeden ilerleyen ve erken tanısı zordur. Safra yolu ve kesesindeki tümörlerin bazı belirtileri görülmesine rağmen, genellikle ilerlediğinde geç tespit edilerek tesadüfen rastlanmaktadır. Daha çok 60 yaş ve üzeri kişilerde rastlanan safra yolu ve kesesi kanserleri, çok hızlı ilerlediği için erken teşhis çok önemlidir. Safra yolu ve kesesi kanserleri erken tanılarda ameliyat ile tedavi edilebilmektedir. Özellikle safra kesesi ve yolu kanserleri, geç tanı ve ileri evrede kemoterapi ve radyoterapi uygulanabilmektedir.

SAFRA YOLU KANSERİ NEDİR?

Kolanjiyokarsinom; safra kanalları, safra kesesi veya vater ampullasında gelişen safra yolu duvar hücrelerinden oluşan sıklığı az olan bir tümördür.

Safra yollarının her yerinden gelişmekle beraber %60 sağ ve sol ana safra yollarının birleşme noktası olan bifurkasyon adı verilen iki dala ayrılma yerinden kaynaklanmaktadır. Kolanjiyokarsinom tedavi edilmesi oldukça zor bir tümör türü olarak gösterilmektedir.

SAFRA YOLU KANSERİ NEDENLERİ

Kolanjiyokarsinom sık olarak; safra yollarının darlık gibi yapısal bozukluklara yol açan Primer Sklerozan Kolanjit – PSK, safra yollarında gelişen Koledok Kisti, Hepatit B – C, enfeksiyona bağlı bir tür bağırsak hastalığı olan Ülseratif Kolit, safra kanallarında taş oluşumu veya karaciğer taşı olarak bilinen Hepatolitiazis, İleri Yaş, Obezite, Bilioenterik Anastomozlar ve Kronik Tifo Taşıyıcılığı nedenler arasında gösterilmektedir.

SAFRA YOLU KANSERİ RİSK FAKTÖRLERİ

Kolanjiyokarsinomun gelişme olasılığını arttıran risk faktörlerine sahip olması kanserin gelişeceği anlamına gelmemektedir.

Kolanjiyokarsinomun bilinen risk faktörleri; Hepatit B, C, Siroz gibi karaciğer ve safra yolu hastalıkları, Ülseratif Kolit ve Chrohn Hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları, İleri Yaş, Obezite gibi aşırı kiloluluk, Alkol ve Diyabet risk faktörleri arasında gösterilmektedir.

SAFRA YOLU KANSERİ ÇEŞİTLERİ

Safra kanallarında oluştuğu bölgelere göre safra kanalı kanseri farklı türlere ayrılmıştır. Hiler, İntrahepatik ve Distal kolanjiyokarsinom olarak çeşitleri bulunmaktadır. En sık %60 olarak görülen Hiler bölge safra yolu kanserleri özel olarak Bismuth Sınıflandırması yapılmaktadır.

• Hiler: Perihilar kolanjiyokarsinoma olarak da adlandırılmakta olup, karaciğerin dışında safra kanallarında meydana gelmektedir.
• İntrahepatik: Karaciğer içinde safra kanallarında oluşan ve bazı durumlarda bir karaciğer kanseri türü olarak sınıflandırılmaktadır.
• Distal: Safra kanallarının ince bağırsağa yakın kısmında meydana gelmektedir.

Bismuth Sınıflandırması

• Tip I: Kanser ortak hepatik kanalda ve ana safra yollarının birleşme noktası olan bifurkasyona uzaktır.
• Tip II: Kanser ortak hepatik kanalda ve ana safra yollarının birleşme noktası olan bifurkasyona sirayet etmiştir.
• Tip III: Kanser ortak hepatik kanalda ve ana safra yollarının birleşme noktası olan bifurkasyonla birlikte sağ veya sol hepatik kanalı da tutmuştur.
• Tip IV: Ana safra yollarının birleşme noktası olan bifurkasyonu da içine alan tümör, sağ ve sol hepatik kanalla beraber bu kanallara açılan segmental safra kanallarına sirayet etmiştir.

SAFRA YOLU KANSERİ EVRELERİ

Hiler Safra Yolu Kanseri

• Evre 1: Sadece safra yollarında görülen tümörler.
• Evre 2: Safra yolları çevresindeki yağ dokusunda görülen tümör, karaciğere sirayet etmiştir.
• Evre 3a: Ana damarların birinde görülebilen tümörler.
• Evre 3b: Karaciğer ile birlikte lenf bezlerine de yayılan tümörün büyüklüğü değişmektedir.
• Evre 4a: Karaciğer kanallarında olan tümör, ayrıca yakın lenf bezlerinde de görülmektedir.
• Evre 4b: Uzak organlar ile lenf bezlerine yayılan tümörler.

Intrahepatik Safra Yolu Kanseri

• Evre 1: Sadece safra yollarında görülen tümörler.
• Evre 2: Yakın damarlarda gelişen tümörler.
• Evre 3: Karın zarının karaciğeri kapsayan bölümünde gelişen tümörler, ayrıca bağırsakta da gelişebilmektedir.
• Evre 4a: Safra yollarının çevresine yayılan tümörler, lenf bezlerinde kanser hücreleri olabilmekte olup diğer uzak bölgelerde görülmemektedir.
• Evre 4b: Safra yolları dışında olan tümör, diğer organlara ve bölgelere metastaz yapmıştır.

Distal Safra Yolu Kanseri

• Evre 1: Safra yolları içerisinde olan tümörler.
• Evre 2: Safra kesesi, pankreas ve ince bağırsakta gelişen tümör, lenf bezlerine yayılabilmektedir.
• Evre 3: Karaciğer atardamarı ile birleşen Aort Arter – Şah Damarı kısmında olan tümörler.
• Evre 4: Yakın diğer organlara yayılan tümörler.

SAFRA YOLU KANSERİ BELİRTİLERİ

Genellikle ileri yaşlarda görülen safra yolu ve kesesi tümörleri erken evrelerde belirti göstermeden hızlı bir şekilde gelişmektedir. Kolanjiyokarsinomda en sık görülen belirtiler; ateş, sarılığa bağlı cilt ve gözlerde görülen sararma, bulantı-iştahsızlık-kusma, ciltte kaşıntı, açık renk yağlı dışkı, koyu renkli idrar, halsizlik-yorgunluk, açıklanamayan kilo kaybı, sindirim problemleri, bel ve/veya karın ağrısı ve göbek bölgesinde ele gelen kitleler belirti göstermeye başladığında yaygın olarak görülmektedir.

SAFRA YOLU KANSERİ TANISI

Kolanjiyokarsinom tanısında kullanılan tetkik ve yöntemler erken evrede teşhis etmek için önemlidir. Safra yolu kanseri incelemesinde ilk olarak karaciğer safra yolu ultrasonografi istenmektedir. Daha sonra safra yollarında genişleme gözlenmesi durumunda, bilgisayarlı tomografi – BT veya manyetik rezonans – MR gibi farklı kesitsel görüntüleme yöntemleri tanıda kullanılmaktadır. Ayrıca safra yollarının bir kontrast madde enjeksiyonu ve x-ışınları ile MR Kolanjiografi ve damar yollarını görüntülemek için Anjiyografi görüntüleme teknikleri kullanılmaktadır.

Bununla birlikte karaciğer fonksiyon testleri, bilirubin, CEA ve CA 19-9 belirteçlerinin yüksekliği kan tetkikleri tanı koymada yardımcı olabilmektedir. Bunlara ek olarak, Endoskopik Retrogrand Kolonjio Pankreatografi – ERCP ile biyopsi veya sürüntü alınarak tanıda kullanılan yöntemlerden biridir. Özellikle sindirim sistemi endoskopisinde kullanılan distal yerleşimli kanserlerde Endoskopik Ultrasonografi – EUS ile iç organların görüntülenmesindeki değerlendirme tanıda fayda sağlamaktadır. Safra yolu kanserlerinde tanı yöntemleri; hastanın sağlık durumu, yaşı, hastalığın belirtileri ile diğer test sonuçlarına göre belirlenmektedir. Son olarak, PET taraması ile tümörün hangi organlara metastaz yaptığının yanı sıra kanserin kaçıncı evrede olduğu anlaşılabilmektedir.

SAFRA YOLU KANSERİ TEDAVİSİ

Safra yolları kanseri; hastalığın yeri, evresi, hastanın yaşı ve diğer sağlık sorunları gibi birden çok tedavisi bulunmaktadır. Multidisipliner çalışma gerektiren safra yolu kanseri tedavileri; cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi gibi farklı seçenekler yer almaktadır.

Safra yolu kanseri tedavisi, tümörün cerrahi yöntemler ile çıkartılmasına dayanmaktadır. Tümörler ileri evrede olmayıp, cerrahi uygulamaya izin vermesi durumunda açık veya kapalı ameliyat yöntemleri ile safra kesesi ve yakın lenf bezleri alınabilmektedir. Safra yolları kanserinde erken teşhis ile tümör sadece bölgesel yayılım gösterdiği durumlarda sadece kanserli bölge alınmaktadır.

Dolayısıyla cerrahi yöntem uygulanacak olan hastaların tümörün bulunduğu seviye ameliyat tipini belirlemektedir. Genellikle en yakında olan tümörler için hepatektomi, en uzakta olan tümörler için whipple ameliyatı tercih edilmektedir. Tümörün bağırsakta tıkanmaya yol açması durumunda safra kesesi ve yolu ile ince bağırsak arasına by-pass uygulanabilmektedir. Tümör safra yolunu tıkaması durumunda da ERCP yöntemi adı verilen Endoskopik Retrogrand Kolonjio Pankreatografi ile kanala stent yerleştirilebilmektedir. Safra yolunun tıkalı kanallara stentin mümkün olmadığı durumlarda ince iğne çeşitleri ile karaciğerin içinden safra yolları boşaltılmaktadır.

Ameliyat sonrasında kemoterapi ve radyoterapi tedavilerine devam edilebilmektedir. İlerlemiş ve cerrahi işlemin mümkün olmadığı evrelerde radyoterapi ve 5-FU tabanlı kemoradyoterapi tedavileri uygun görülmektedir. Cerrahi işleme izin vermeyecek derecede ileri evre kolanjiokarsinom olanlarda sarılık ve ağrıyı azaltacak bazı endoskopik işlemler, ağrı tedavisi, perkütan drenaj adı verilen radyolojik girişimler yapılabilmektedir. Ayrıca ağrı tedavisinde kemoterapi ve radyoterapi uygulanabilmektedir.

SAFRA YOLU KANSERİ TARİHÇESİ