Prof. Dr. Besim Ömer Akalın

Prof.Dr.Besim Ömer Akalın veya Besim Ömer Paşa 1 Temmuz 1862 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Tıp bilim insanı, askeri hekim, milletvekili; türk tıp tarihinin önde gelen isimlerindendir.

Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinin çağdaş kadın hastalıkları ve doğum biliminin kurucusu  olan Prof.Dr.Besim Ömer Akalın‘ın Babası Ömer Şevki Paşa, ilk Meclis-i Mebusan‘a Sinop temsilcisi olarak katılmıştır.

İlk öğrenimini Priştine, orta öğrenimini Kosova‘da askeri rüştiyesi‘nde gören Prof. Akalın, daha sonra Gülhane Askeri Okulu‘na ve Kuleli Askeri Lisesi‘ne devam etmiştir. 1885 yılında Askeri Tıbbiye‘yi yüzbaşı rütbesiyle bitirmiş, bir süre Yunanistan sınırında askeri hekim olarak görev yapmıştır. Tifoya yakalanınca İstanbul‘a geri dönerek Tıp Okulu‘nda doğum kliniğinde öğretmen yardımcısı olarak göreve başlamıştır. 1887 yılında Paris’e Chartie Hastanesi‘nde Prof. Dr. Pierre Budin ve Prof. Dr. Pinard‘ın yanında asistan olarak çalışarak uzmanlaşma için giden Prof. Akalın; buradaki deneyimlerini iki kitapla ülkemize taşımıştır. “Doğum Tarihi” isimli kitabı Türkiye’de doğumla ilgili ilk çağdaş tıbbi eser olarak tanınır.

Fransa‘daki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul‘a döndü. Rütbesi generalliğe yükseltilen Besim Ömer Paşa doğum hocalığına atandı. Besim Ömer Paşa‘nın gerçekleştirmek istediği en önemli iş; bir doğum kliniği açmaktı. Ancak bir doğum kliniği açmak için defalarca talepte bulunduysa da II. Abdülhamit tarafından reddedildi. Prof. Akalın; buna rağmen 1892’de Sirkeci  Demirkapı‘daki Mekteb-i Tıbbiye‘nin yakınında Topkapı Surlarına yakın mütevazı bir evde kendine ait üç odadan oluşan küçük bir binayı gizlice bir doğumevi açtı. Mekteb-i Tıbbiye‘nin son sınıf öğrencileri tarafından gruplar halinde 24 saat nöbetler tutulan klinikte, ilk kuvöz örneğinin de burada kullanılmıştır. Bu klinik; Türkiye’deki ilk doğum kliniğidir.

Ebe Okulu

Prof.Dr.Besim Ömer Akalın; 1893 yılında Brüksel‘de toplanan uluslararası kongreye devlet yönetimi tarafından gönderildi. Aynı yıl; Dr. M. Nizamettin bey ile birlikte “Kadın Hastalıkları” isimli bir kitabı Osmanlıcaya çevirdi. Kadın sağlığı ve doğumun yanında çocuk sağlığı alanında da eserler vermiştir. Ayrıca tıp hijyeni, asepsi ve antisepsi konularında da çalışmaları olmuştur. 1895 yılında Ebe Okulu‘na öğretmen olarak görevlendirilmiştir. Ebeliği ayrı bir meslek dalı olarak değerlendiren Prof.Dr.Besim Ömer Akalın; ebelik eğitiminde adeta yeni bir çağ açarak Ebe Okulu‘nu çağdaş bir özelliğe kavuşturmuştur. Ebelik alanında ilk kitaplara da imza atarak “Doğurduktan sonra“, “Ebe hanımlara öğütlerim” ve “Ebelik” isimli kitaplarını yayınladı. Bu çalışmalarıyla ülkemizde çağdaş ebeliğin kurucusu oldu. Yazdığı bilimsel eserleri yanında halkı eğitmek içinde kitaplar yazmış; açtığı ilk doğum kliniği ile kadınların hekimler tarafından muayenesini sağlamıştır.

1899’da Doğum Kliniği şefliğine atanan Prof.Dr.Besim Ömer Akalın; 1909 yılında da kliniğini Kadırga‘ya taşıdı. 1928 yılına kadar Kadırga‘da bulunan klinik daha sonra Haydarpaşa‘ya taşındı. Dr. Akalın; Kızılay‘ın kuruluş çalışmalarında çok aktif görevler üstlendi. Kızılay‘ın kuruluş aşamasında yardım kuruluşlarının haç taşıması gerektiğini savunan Kızılhaç Topluluğuna karşı, Prof. Akalın‘ın kendilerinin kültürüne uygun olması için hilalin kullanılması gerektiğini şiddetle savunmuş; Kızılay‘ın kadınlar kolunun kurulmasına önayak olmuştur. 1915 ve sonrasında hasta bakıcılık mesleği üzerine eğilen Prof. Akalın; “Hasta bakıcılık“, “İlk yardım“, “Savaş zamanında hasta bakıcının bir günlük görevi“, “Hasta bakıcılığa dair” bu alanda da çok önemli bilimsel eserler vermiştir.

Prof. Akalın‘ın 1918 yılında kurulmasında öncü olduğu bir diğer dernek ise Verem Savaş Derneği‘dir. Mustafa Kemal Atatürk‘ün öncülüğünde 1921 yılında kurulan Çocukları Koruma Derneği‘nin kurucularındandır. 1938 yılında kurucusu olduğu bir başka kuruluş da Türk Tıp Tarihi Kurumu‘dur.

Vefatı

Türkiye’de 48 yıl hocalık, 400 makale ve 70 civarında eser bırakmış; kadın sağlığı, doğum, ebelik, çocuk sağlığı, Kızılay, hasta bakıcılık, verem, tıp tarihi alanlarında öncü uğraşlar vermiş ve hiç evlenmemiş  olan Prof. Dr. Besim Ömer Akalın; 19 Mart 1940 tarihinde Ankara’da vefat etmiştir.