Konya Darüşşifası

Konya Darüşşifası, Anadolu Selçuklu Sultanı Melikşah tarafından 21 Ocak 1113 tarihinde Konya‘da inşa edilerek hizmet vermeye başlamıştır.

Osmanlı Arşivi’nde vakfiye kayıtlarında; Anadolu Selçuklu Sultanlarından II. İzzeddin Keykâvus, veziri Kadı İzzeddin ve Sultan Melikşah’ın; Konya surlarında Ertaş Kapısı olarak bilinen, Çaşniğir Kapısı dışında yer alan Hızır İlyas Zaviyesi vakfının yakınında Gömeç Hatun Türbesinin tekke ve benzeri yapıların yanında bulunduğu darüşşifaya vakfettikleri yerlerin kayıtları bulunmaktadır.

Darüşşifa uzun yıllar belli bir kadrosu olduğu ve darüşşifaların genel işleyiş tarzında hizmet vermesinin yanı sıra; giriş kapısının iki yanında bulunan odalarda poliklinik hizmeti vermek için ayrılmıştır. Haftada iki gün hekim hastalara bakarak, ilaçların hazırlanması macun ve şerbetler hazırlanarak hastalara gereken ilaçlar bedelsiz olarak verilmiştir.

Konya Darüşşifası Tarihçesi

Kayıtlarda Şemseddin b. Hebel veya Hibl; 1180’li yıllarda Konya Maristan-ı Atik ile anılan Konya Darüşşifası‘nda tabiplik ve müderrislik yapmıştır. Alaeddin Tepesi yakınlarında saraya yakın olan darüşşifa; 1221 yılında I. Alaeddin Keykubad tarafından onarılıp tekrar hizmete açılmıştır. Darüşşifa‘da 1222 yılında Hekim Taceddin el-Bulgari; Konya Maristanı’nda görev almış ve “Muhtasaru fî Marifeti Edviyeti’l-Müfrede” adlı eserini burada yazdığı tahmin edilmektedir. 1225 yılında Konya Darüşşifası’nda tabip ve hekimlerin meliki, zamanın Galen’i veya Hipokrat’ı olarak anılan Burhaneddin Ebu Bekir hekim olarak görev almıştır. Darüşşifa 1241 yılında II. Gıyâseddin Keyhusrev döneminde aktif olarak hizmet verdiği kayıtlarda mevcuttur. 1283 – 1302 yılları arasında III. Alaeddin Keykubad döneminde sığınma evi olarak kullanılmıştır.

Konya Darüşşifası 1476 yılında Osmanlı döneminden kalan defter ve belgelerle vakıflar listesinde yer almaktadır. 1500 yılı Karaman ili kayıt defterinde darüşşifa‘nın bir kadrosu bulunmaktadır. 1518 yılında dokuzuncu Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim adına yazılan Konya Kemalpaşazâde’nin tapu defterinde Gödene, Resul, Karadiğin köylerinin Konya Darüşşifası’nın vakıf malları arasında bulunduğu yazılmaktadır.

1525 yılında darüşşifası’nın harap olmasına rağmen tabip Mevlana Cüneyd tarafından ilaç hazırlayıp, müsait bir yerinde haftada bir gün hastaları muayene edip ilaç vermesi kayıtlarda bulunmaktadır. 1530 yılına ait kayıtlarda Konya’daki önemli binaların listesi çıkmış, “Dârüşşifa 1” olarak kaydedilmiştir. Onikinci Osmanlı Sultanı III. Murad döneminde, 1575 yılında Konya ilinde darüşşifa‘ya ihtiyaç duyulmaya başlanmış; haftada bir defa halka ilaç dağıtmak ve poliklinik hizmeti vermek için Tabip Hasan atanmış ve yapı iyi duruma getirilerek güçlendirilmiştir. 1581 yılına ait bir belgelerde Konya Darüşşifası’na Tabip Ömer atanmıştır.

1629 – 1639 yılları arasına ait kadı sicil defterinde Konya Darüşşifası, Alaeddin Darüşşifası adıyla aktif olarak aynı kadro ile hizmet veren bir şifahane olarak görülmüştür. 1650 yılında Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde “Der vasf-ı mâristân-ı bîmâristân” başlığı açmış, ancak bilgi vermemiştir. 1660 – 1669 yılları arasına ait bir kadı sicil defterinde vakfın yönetim ve hekim tayin edildiği bilgileri ile akıl hastaları kabulü yer almaktadır. Konya Darüşşifası’nın 1736 – 1830 yılları arasında da kadar kadrosunun muhafaza edildiği; 1859 yılına ait kayıtlarda ise darüşşifa‘nın hizmet vermediği tespit edilmiştir.

Konya Darüşşifası günümüze kadar ulaşmamasına rağmen uzun yıllar hizmet vermiştir.