Fitoterapi

Fitoterapi; doğal tedavi yöntemi olup, bitkisel tedavi anlamına gelmektedir. İlk olarak 1937 yılında Fransız hekim Henri Lenclerc tarafından “Revue de Fitothérapie” adlı eserinin medikal tıp dergilerinde yayınlanması ile kullanılmaya başlanmıştır.

Fitoterapi konusunda uzmanlaşmış tıp doktorları ve tıbbi bitki uzmanları tarafından bitki kökenli ilaçlar, hastalarla yapılan profesyonel bir konsültasyona göre seçilmektedir. Fitoterapinin Eczacılık Fakültelerinde, Farmakognozi Anabilim Dalı tarafından bilimsel araştırmaları yapılmakta olup; Dünyada ve Avrupa’nın birçok bölgesinde en etkili alternatif tıp yöntemi olarak uygulanmaktadır.

Bitkilerin hastalıkları yenecek etkenleri ve bu etkenlerin kullanılma yöntemlerini bularak hastaların sıkıntılarını giderme ile ilgili kullanılışına ilişkin ilk yazılı belgeler M.Ö. 3000’li yıllara kadar gitmektedir.

Mezopotamya bölgesindeki Asur, Akat ve Sümer uygarlıklarında bitkisel ilaçların kullanıldığı bilinmekte olup; Hint ve Çin tıbbında da geliştirilen yöntemlerle bitkiler alternatif tıp uygulamalarında önemli bir yeri bulunmaktadır. Yunan tıbbında Hipokrat eserlerinde 350’nin üzerinde bitkisel ürünleri kullandığı görülmektedir. İslam uygarlıklarında İbn-i Sina‘nın bitkisel tıp konusunda önemli eserlerinin yanı sıra; “El Kanun fi’t tıbb” adlı eserinde sağaltıcı bitkilerin tanıtımı ve kullanılışı ile ilgili geniş bilgilere yer vermiştir.

Klinik Çalışmalar

Bitkilerden faydalanabilme; kimya, biyokimya ve teknolojik gelişimlerle birlikte, bitkilere ilişkin farmakolojik, toksikolojik ve klinik çalışmalarla ilaç yapımında günümüz koşullarında oldukça yararlanılmaktadır. İlaçların belli bir bölümünde içeriklerinde araştırmalardan elde edilen bulgularla ortaya çıkan maddeler yer almaktadır.

Fitoterapi uygulamaları geçmişte bir bitkinin uçucu yağından faydalanabilmek için çayı yapılıp tüketilirken, günümüzde bitkilerdeki uçucu yağ ekstre edilerek tek başına kullanılmasının aynı sıra; bitkiler bütün olarak değil, fayda sağlayacak parçalarının tedavi amacıyla kullanılmasına olanak sağlamıştır. Bu uygulama ile fayda sağlamayacak bölümleri ayırarak oluşabilecek yan etkilerinden olağanca uzaklaştırmaktadır. Bitkisel ürünler kullanıcıları tarafından hiçbir şekilde zararlı veya yan etkide bulunmayacağı anlamına gelmemektedir. Bitkiler ya da bitkisel ürünler bazı ilaçlarla birlikte kullanıldığında toksikolojik etkiler ortaya çıktığı görülmüştür. Sağlık Bakanlığı bazı bitkisel tedavilerin yol açabileceği klinik durumlarla ilgili uyarıları belli aralıklarda devlet kurumlarında yayınlamaktadır. Reçete edilen bitkisel kökenli ilaçlar, her bir hastanın kendi özel ihtiyaçları için seçilen bitkilerin bir kombinasyonu olabilmektedir. Ot, çay, tentür, kapsül, tablet çeşitleri ve topikal kullanım için bitkisel losyon / bitkisel krem olarak reçete edilebilmektedir.

Türkiye’de bitkisel kökenli ilaçlarla ilgili yasal durum 27 Mayıs 2004 tarihinde “Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun” ile Türkiye’de bulunan süpermarket ve aktarlarda satılan bitkisel ilaçlar artık yalnızca eczanelerde satılmasına izin verilmiştir. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü, diğer ilaçlarla ilgili yönetmelik, genelge ve denetimleri bitkisel kökenli ilaçlar için de uygulamaktadır.